وائل مهدی
روزنامه نگار حوزه نفت روزنامه "الشرق الاوسط"
TT

سناریوی بعدی کشورهای «اوپک»

تولیدکنندگان نفت رسیدن قیمت‌هایش به 100 دلار را دوست دارند، اگرچه این در بلند مدت به نفع آنها نیست. در اینجا منظور من از کشورهای عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) یا ائتلاف آنها با بقیه تولیدکنندگان زیر چتر «اوپک» نیست، بلکه درباره همه صحبت می‌کنم؛ کشورها و شرکت‌ها.
برعکس، شرکت‌های نفتی بین‌المللی مانند «اکسون موبیل»، «بریتیش پترولیوم» و غیره که پشت «اوپک» پنهان شده‌اند و از تصمیمات آن سود می‌برند، از این موضوع خوشحال‌ترند و گواه آن سود امسال آنهاست که نسبت به سال گذشته دو برابر شده است. اما اگر تاریخ به ما درسی داده باشد این است که؛ هر افزایش قیمت نفت یک فاجعه به دنبال دارد.
در اواخر دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد، در اولین جهش قیمت‌ها، قیمت‌ها به لطف «اوپک» افزایش یافت که منجر به افزایش تولید کشورهای غیر«اوپک» مانند مکزیک و نروژ شد تا قیمت‌ها با کاهش تقاضا به این دلیل که کشورها به گزینه‌های جایگزین روی آوردند، سقوط کردند.
همین اتفاق بین سال‌های 2010 تا 2014 رخ داد، زمانی که قیمت‌ها بالای 100 دلار باقی ماند، بسیاری از تولیدکنندگان پرهزینه وارد بازار شدند که منجر به سقوط قیمتی دردناکی شد که در نهایت منجر به ایجاد «اوپک پلاس» شد.
امروز ما با همین وضعیت روبه‌رو هستیم و قیمت‌ها بالای 100 دلار باقی مانده است، زیرا این بدون شک دردسرهای زیادی برای بسیاری از کشورها ایجاد می‌کند که درمورد گسترش جایگزین‌ها تجدید نظر خواهند کرد و تولید را از سوی صاحبان تولید پرهزینه افزایش خواهند داد.
تاکنون این سناریو اتفاق نیفتاده است و به احتمال زیاد قیمت نفت ممکن است برای مدت طولانی‌تری بالا بماند، اما نه به دلیل سیاست‌های «اوپک»، بلکه به دلیل کوته فکری کشورهای غربی و مصرف کننده است.
کاهش سرمایه‌گذاری در نفت در بسیاری از کشورها و ناسازگاری اخیر سیاسی با آن به بهانه حفظ محیط زیست، بهای بحران خفه کننده قیمتی در سال‌جاری بود که راه نجاتی جز دردسر بیشتر از آن نیست با بالا بردن نرخ بهره، و وارد ساختن بسیاری از اقتصادها به حالت رکود.
از نظر تاریخی، کشورهای «اوپک» مانند امروز از قیمت بالای نفت خوشحال و خوشحال بودند، اما هیچ کاری برای کاهش آن انجام ندادند و به همین دلیل پیامدهای بد بسیاری را متحمل شدند، مانند انقلاب نفت صخره‌ای که موقعیت «اوپک» را تهدید کرد.
امسال چالش برای «اوپک» نیست، بلکه اولین چالش «اوپک پلاس» در مواجهه با قیمت‌های بالای نفت است، چرا که این اتحاد برای مقابله با قیمت‌های پایین و نه بالای نفت ایجاد شده است. ائتلاف تاکنون با عقلانیت زیادی با بحران برخورد می‌کند و به نظر من سیاست‌هایش برای تقاضا یا عرضه مضر نیست.