سلمان الدوسری
روزنامه‌نگار سعودی و سردبیر سابق روزنامه الشرق الاوسط
TT

​آسیا شاهدی بر نقش سعودی

پس از قراردادن آموزش زبان چینی به‌عنوان جزئی از نظام آموزشی سعودی، در راستای اغنای فرهنگ سعودی از راه کثرت گرایی، امیر محمد بن سلمان، ولی‌عهد کشور، سفر آسیایی استثنائی خود را، پس از دیدار از مهمترین کشورهای قاره به‌پایان برد. هرچند دیدار ولی‌عهد از چین هند و پاکستان، مانند دیدار هر مقام عالی‌رتبه دیگری، سیاسی توصیف شد، اما این دیدار جنبه‌های اقتصادی و فرهنگی روشنی داشت و هدف آن تأکید بر روابط دوجانبه با این کشورها بود. این دومین سفری است که امیر محمد بن سلمان از هم‌پیمانان آسیایی به‌عمل می‌آورد تا بر این نکته تأکید ورزد که پیمان‌های بزرگ در آسیا نمی‌تواند بدون درنظرگرفتن سعودی پیش رود؛ و این طرز تلقی یکی از دیدگاه‌های عمده ولی‌عهد سعودی برای پیشبرد سیاست‌های کلان کشور، درچارچوب چشم‌انداز ۲۰۳۰ است، که به‌موجب آن تلاش می‌شود روابط خارجی سعودی، در شرق و غرب، گسترش یابد و از سوی دیگر بر این تأکید کند که سعودی می‌تواند بی‌توجه به تناقضات موجود بین کشورها با همه آنها رابطه حسنه ایجاد کند و چه بسا برای پشیبرد اهداف مشترک نقش میانجی‌گر ایفا کند؛ و همین مسئله در مورد هند و پاکستان پیش آمد بی‌آنکه موجب تیرگی روابط یا اعتراض کسی از دو طرف شود.
نقش بارز سعودی در عرصه بین‌الملل به‌وضوح در دیدار از پکن و نیودلهی و اسلام‌آباد روشن شد و این کشورهای بزرگ خوب می‌دانند که دیدار ولی‌عهد سعودی از آنها چه ارزشی دارد؛ مسئله‌ای که از سوی هر سه کشور به‌وضوح بیان شد و آنها به صراحت از منافع زیاد در برقراری روابط با سعودی سخن گفتند. این واقعیت‌ها قوت نقش سعودی در سطح جهانی را به‌خوبی ثابت می‌نماید. هجمه‌های تبلیغاتی بر ضد این سفر نیز نمی‌تواند این مسئله غیرقابل انکار را کم‌رنگ کند. چنین هجمه‌ای در برابر صلابت سعودی و تأثیر سیاسی آن ناکام مانده‌است. حتی هجمه‌هایی که در این کشورها به‌وجود آمد کاملاً منضبط بود و در ذهن خود به منافع کشور می‌اندیشید و از این رو در محدوده باریکی فعالیت می‌کرد.
سعودی به‌واسطه دیدار آسیایی ولی‌عهد خود حضور مؤثر خود در عرصه بین‌المللی را بیش از پیش روشن ساخت و این مهم را از راه هم‌پیمانی استراتژیک با کشورهای دوست و هم‌پیمان تأکید کرد، تلاش‌هایی که در راستای تحقق اهداف چشم‌انداز این کشور انجام می‌گیرد. این چشم‌انداز بهترین مدخلی است که در همه دیدارهای خارجی ولی‌عهد حاضر بود و به‌عنوان نقطه اشتراک مساعی بین‌المللی با سعودی به‌شمار می‌آید. سعودی همه جا بیان می‌کند که ایجاد روابط با کشورهای دیگر قائم بر منافع مشترک است و هر میزان منافع مشترک افزایش یابد میزان روابط نیز مستحکم‌تر می‌شود. همین نگرش باعث شده‌است که شرکای سعودی تشویق بشوند تا منافع بیشتری با این کشور ایجاد نمایند.
شاید نکته جالب توجه این باشد که سعودی نشان داد تنها کشوری است که می‌تواند با اطراف متخاصم همزمان روابط ایجاد کند بی‌آنکه روابط خود را با هر دو طرف از دست هد یا کم‌رنگ سازد. همزمان با چین روابط زیادی برقرار می‌کند و با موسکو نیز داد و ستد دارد در حالی که روابط استراتژیک آن با ایالات متحده آمریکا برقرار است و تأثیری از این روابط جدید نمی‌پذیرد. همین منش را نیز در روابط با پاکستان و هند در پیش می‌گیرد.
هرچند این نخستین دیدار آسیایی ولی‌عهد به‌شمار نمی‌آید زیرا او در سال ۲۰۱۶ چنین مسافرتی انجام داده بود، اما این دیدار با توجه به شرایط جهانی پیچده یک سفر استثنائی به‌حساب می‌آید و همین مسافرت به‌خوبی نشان داد که سعودی چه جایگاهی در عرصه بین‌المللی دارد و برای بسیاری از کشورهای مختلف، برقراری روابط با آن از جذابیت خاصی برخوردار است و این ویژگی در کمتر کشوری یافت می‌شود. هر کشوری که از برقراری روابط با سعودی درنگ کند منافع زیادی را از دست خواهد داد که در کمتر کشوری می‌تواند آنها را متحقق سازد.