وقتی بزرگان موضع‌شان را تغییرمی‌دهند

درطول سال‌ها شاهد تکبر و نخوت بسیاری در بازار نفت ازسوی کشورها و شرکت‌های تولید کننده بوده‌ام. وقتی سخن از همکاری به میان می‌آید، همه اینها مربوط به زمانه آسایش‌اند و همه به دنبال منافع خود.
در زمانه رفاه وقتی ایالات متحده به تولید کننده اول نفت درجهان تبدیل شد و بازارهای جهانی پس از چندین دهه ممنوعیت صادرات به روی آن باز شد، سازمان کشورهای صادر کننده نفت(اوپک) برای شرکت‌ها بی اهمیت شد و ایالات متحده به واردات نفت ازآن کشورها و در رأس همه آنها سعودی پشت کرد که واردات امریکا ازآن از سطح یک میلیون بشکه در اکتبر2018 به کمتر از 400هزار بشکه در ژوئن 2020 کاهش یافت.
روسیه متحد اصلی در اتحاد «اوپک پلاس» بود و روز ششم مارس 2020 به این اتحاد پشت کرد و با همآهنگی برای کاهش 1.5میلیون بشکه در روز مخالفت کرد و تصمیم گرفت بدون حساب و کتاب تولید کند.
بزرگان تغییرکردند و با شتاب به سمت رسیدن به توافق جهانی جدیدی برای کاهش تولید رفتند، آن هم به دلیل کاری که سعودی طی یک ماه انجام داد. هیچ کس انتظار نداشت سعودی استراتژی نفتی‌اش را تغییر دهد و خبراز آغاز برنامه افزایش توان تولید حداکثری یک میلیون بشکه‌ای بدهد و تولید خود را به 13 میلیون بشکه در روز برساند؛ 12.3میلیون بشکه تولید کند و صادرات خود را از 7میلیون بکشه در ماه مارس به حدود 10 میلیون بشکه در آوریل برساند. این گام موجب سقوط زیاد قیمت‌های نفتی از 50 دلار به 32 دلار برای هر بشکه نفت برنت شد. نفت خام تگزاس همچنان در مرز23 دلار قراردارد و این رقم تولید کنندگان در ایالات متحده را برای ادامه تولید تشویق نمی‌کند.
درسایه همه اینها ایالات متحده به طور ریشه‌ای تغییرکرد و رئیس جمهوری امریکا دونالد ترامپ اولین مدافع قیمت بالای نفت شد. شرکت‌های نفت صخره‌ای به دنبال کاهش داوطلبانه تولید خود و پیوستن به اتحاد«اوپک پلاس» و گروه تاریخی بیست در روز یکشنبه برای کاهش حدود 13.4میلیون بشکه در روز شدند(9.7 میلیون از (اوپک پلاس) و 3.7از گروه بیست).
شرکت‌های نفت صخره‌ای جلسه تاریخی دیگری برگزار کردند تا امکان پیوستن‌ به توافق از راه گروه بیست و کاهش داوطلبانه تولید خود را بررسی کنند. در آغاز سال حتی نمی‌شد به این مسئله فکرکرد چون آنها دست از هرچه مدعی‌اش بودند کشیدند و خود را به پای کشورهای «اوپک» رساندند و حالا دعوت کننده به ایجاد همآهنگی مشترک میان خود برای تولید شده‌اند. من موضع‌شان در خصوص سیاست «اوپک» درسال 2014 را به یاد دارم وقتی که قیمت‌ها در نتیجه دفاع سعودی از سهم بازاری خود سقوط کردند و «اوپک» ازآن پیروی کرد. هیچ کس حاضر به انجام کاری نبود بلکه همه انتظار داشتند «اوپک» درآن زمان از نرخ100 دلار محافظت کند.
نمی‌توان آنها را به دلیل این تحول بزرگ ملامت کرد، چون حدود 40درصد این شرکت‌ها قادر به بازپرداخت دیون خود طی دوسال آینده نخواهند بود اگر قیمت‌های نفت در سطح 30دلار بمانند. براساس مطالعه شرکت تحقیقاتی«ریستاد» متخصص در زمینه نفت، با رسیدن قیمت‌ها به 20 دلار در حدود 500شرکت ورشکسته می‌شوند و دست از کار می‌کشند.
براساس توضیحات اسکات شفیلد مدیرعامل شرکت نفت صخره‌ای «پایونر» در گفت‌وگو با کانال «بلومبرگ»، این شرکت‌ها با قیمت‌های 23 دلار نمی‌توانند به کار خود ادامه دهند و به همین دلیل به نظر او باید برای کاهش تولید خود به میزان20 درصد اقدام کنند تا قیمت‌ها بالاتر بروند.
مشکل اینجاست که دیگر جایی برای ذخیره کردن نفت درجهان وجود ندارد و طی 6هفته آینده همه مخازن پرمی‌شوند و دیگر شرکت‌های نفت صخره‌ای مجالی برای ادامه کار نمی‌یابند و همین موجب شد که شفیلد بگوید، شرکت‌ها باید تولید خود را کاهش دهند.
اما برگردیم به منافع خاص و عام، چون فرهنگ شرکت‌ها و بازار منافع عمومی را نمی‌شناسند و در امریکا همه به دنبال سود و منافع تنگ وباریک خود هستند. به همین دلیل شرکتی همچون «ماراتن» در کاهش تولید خود مردد است چون ناچار می‌شود شیرچاه‌های خوب خود را ببندد و برای ادامه تولید به چاه‌های ضعیف رو بیاورد و این مسئله پس از مدتی بازگرداندن این چاه‌ها به تولید را از نظرفنی دشوار می‌سازد. جلسه دیروز پر از اختلاف میان شرکت‌ها برسر کاهش بود. رئیس شرکت «اینترپراس» جیم تک در حمله به دیگران گفت، در زندگی‌اش ندیده که «مخازن نفت پرشده باشند».
ایالات متحده تولید کننده اول درجهان شد و منافع بزرگی در بالا رفتن قیمت‌های نفت دارد، اما امریکا‌یی‌ها امروز ابزار رهبری بازار را نمی‌شناسند. سعودی طی 4 روز توسط «اوپک پلاس» و گروه بیست بعد از اینکه همه را مجبور ساخت به توافق عادلانه‌ای برای همه برسند، درس مهمی به آنها داد تا چطور کار کنند. اما باید جهان از نظریه‌های آرمانی و ابزار بازار بیدار شوند. این ابزار را نباید بر کالای حیاتی و مهمی همچون نفت اعمال کرد که به شاهرگ این تمدن تبدیل شده است. جهان به جای حمله‌های مزورانه رسانه‌ای به «اوپک» باید بیدار بشود. رسانه‌ها حمله می‌بردند و موقعی که امریکا عملا به «اوپک» پیوست و مجموعه شرکت‌های آن برای کاهش داوطلبانه تولید به طور مشترک و از طریق هیئت خطوط آهن تگزاس وارد عمل شدند، سکوت کردند. این همان چیزی است که امریکایی‌ها به خاطر آن از «اوپک» انتقاد می‌کردند.
درکل توافق تاریخی نفت «اوپک پلاس» آن طور که از قیمت‌ها مشخص می‌شود برای موازنه بازار کافی نیست و کاهش تقاضا به حدود 20 میلیون بشکه خواهد رسید، اگر بیشتر از این نباشد. سعودی و روسیه و دیگر اعضای «اوپک پلاس» هر آنچه در توان داشتند انجام دادند. و اکنون نوبت شرکت‌های امریکایی فرا رسیده تا دست به کاری بزنند.