آیا انتخابات راه‌حل عراق است؟

نخست وزیر عراق مصطفی الکاظمی شامگاه اولین روزهای عید مبارک قربان را برای  ارسال پیام تلویزیونی خود انتخاب کرد تا این سخنان فرصتی برای ارتباط مستقیم با عراقی‌ها باشد درحالی که کشورشان بحران‌های پیاپی را تجربه می‌کند. پیام مهم سخنان الکاظمی اعلام برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی بود. الکاظمی روز 6 ژوئن آینده را برای برگزاری انتخابات تعیین کرد علیرغم اینکه احزاب سیاسی کشور مخالفت شدید خود را با این تصمیم اعلام کرده‌اند. در حالی که الکاظمی برلزوم برگزاری انتخابات در اسرع وقت تأکید می‌کند تا به فعالان و تظاهرکنندگان فرصت مشارکت در انتخابات و ورود رسمی در میدان سیاسی داده شود، اغلب احزاب سیاسی به دلیل نگرانی برای از دست دادن منافع بزرگی که نمایندگان‌شان از آنها برخوردارند، برتکمیل دوره کنونی پارلمان اصرار می‌کنند.
الکاظمی و دیگر حامیان جنبش اصلاحی درعراق امیدوارند بتوانند از طریق انتخاباتی که ترکیب کنونی را تغییر دهد و فرصتی برای نیروهای مستقل و فعالان جهت تغییر وضعیت بی ثبات کنونی عراق مهیا سازد، با جریان‌های فاسدی که در بغداد نفوذ کرده‌اند مقابله بکنند. رفتن به پای صندوق‌های رأی یکی از برجسته‌ترین خواسته تظاهرکنندگان ازماه اکتبر گذشته به عنوان ابزار اصلاح بود. با اینکه این فعالان در روند سیاسی حضور ندارند، اما آنها تصویری ارائه می‌کنند که با خواسته‌های ملت عراق همخوانی دارد که در رأس آنها حفظ حاکمیت کشور است و این درشعار «نرید وطناً/میهنی می‌خواهیم» بیان می‌شود. همچنین تظاهرکنندگان بارها خواستار تشکیل یک دولت تکنوکرات مستقلی شدند که توان مقابله با تهدیدهای سهمگین عراق را داشته باشد. علیرغم استعفای دولت نخست وزیر سابق عادل عبدالمهدی دراواخر سال پیش که براساس تقسیم‌بندی فرقه‌ای که از سال 2003 برعراق حاکم شده تشکیل شده بود، سیطره احزاب سیاسی برگلوگاه‌های حکومت همچنان پابرجاست. الکاظمی تلاش‌های فراوانی کرد تا درگام اول دولت مستقلی تشکیل دهد و سازوکار سهم‌خواهی که درنظام سیاسی پارلمانی از طریق اکثریت احزاب سیاسی کنونی کشور رسوخ پیدا کرده را دور بزند. اما درنهایت معیارهای فرقه‌ای و نژادی برتقسیم پست‌های وزارتی درکنار انتصاب برخی تکنوکرات‌ها پابرجا ماند. غیرمنطقی است که توقع برود این منافع سیاسی و شخصی دریک شبانه روز ازبین برود بلکه دراین مدت برای مقابله با تلاش‌های الکاظمی روبه سرکشی گذاشتند. به همین دلیل الکاظمی به سمت انتخابات زودهنگام حرکت می‌کند تا آنها را تضعیف کند. گفتنی است که علیرغم داشتن روابط قوی با بسیاری از گروه‌ها و شخصیت‌های سیاسی از دهه نود قرن پیش دردوره فعالیت در چارچوب مخالفت با نظام صدام حسین، الکاظمی به هیچ یک از این احزاب وابسته نیست. خود را متعهد به برگزاری انتخابات ساخت و تأکید می‌کند نقش او رساندن عراق به ساحل امن از طریق برگزاری انتخابات آینده است. علیرغم این پافشاری، نشانه‌های ائتلاف‌های سیاسی شروع به ظهور کرد که تلاش می‌کنند به الکاظمی دوره جدیدی پس از انتخابات آینده سپرده شود.
انتخابات به خودی خود بحران‌های عراق را حل نمی‌کند به خصوص که شبه‌نظامیان و جریان‌های فاسد کشور به موازات برنامه سیاسی فعالیت می‌کنند. اما آمادگی برای انتخابات برخی ائتلاف‌های درون کشور را برهم می‌زند واحزاب سیاسی را ناچار می‌سازد در محاسبات خود تجدید نظرکنند به خصوص که بسیاری از آنها از کاهش شدید محبوبیت رنج می‌برند. آمادگی برای برنامه رأی دادن نیازمند آن است که جنبش معترضان و تظاهرکنندگان را سازماندهی کند و آنها را به سمت فعالیت سیاسی سازمان یافته برای انجام تغییرات مسالمت آمیز هدایت کند.
علیرغم اینکه فرصت 10 ماهه تا برگزاری انتخابات در فعالیت سیاسی کوتاه به نظرمی‌رسد و ممکن است دراین مدت تحولات بسیاری روی بدهد. مسئله مهم‌تر در این دوره کاستن از نقش شبه نظامیان و منع قانون‌گریزان از حمله به فعالان و سیاست‌مداران مستقل است. الکاظمی و متحدانش باید هر روز برتشویق جوانانی که مشخصاً به آنها اشاره کرد برای ورود به برنامه سیاسی و ایجاد تغییر مورد نظر، تلاش کنند. عملیات ترور هشام الهاشمی درماه گذشته بیانگر خطری است که دیدگاه‌های مستقل با آن روبه روهستند و آن گروه‌ها را به چالش می‌کشند.
درحالی که عراقی‌ها روز دوم عید مبارک قربان سرگرم سخنرانی الکاظمی درباره امکان برگزاری انتخابات زودهنگام بودند خبری از راه رسید که ولوله‌ای درعراق راه انداخت و در دیگر روزهای عید آنها را به خودش مشغول کرد و آن هم ماجرای تجاوز مأموران امنیتی عراق با لباس نظامی به نوجوانی به نام حامد سعید بود. ویدیویی منتشر شد که مأمورانی از نیروهای حفظ قانون به حامد تعدی می‌کنند و او نوجوانی است که نمی‌تواند ازخود دفاع کند بلکه بی‌شرمی آن نیروها به حدی می‌رسد که از رفتار شرم آورشان فیلمبرداری کرده و منتشرساختند. نخست وزیر عراق به سرعت دست‌به کار شد و دستور داد فرمانده نیروهای حفظ قانون سرهنگ سعد خلف برکنار شود و اعضای درگیر درماجرا اخراج و به سیستم قضایی سپرده شوند. روز بعد از عید مبارک قربان یعنی روز دوشنبه با نوجوان حامد سعید دیدار کرد و قول داد ازاو به طور مادی و قانونی حمایت کند. الکاظمی گفت تلاش می‌کند اتفاق پیش آمده را به عامل قدرتی تبدیل کند که به جامعه خدمت نماید. واکنش سریع الکاظمی در این ماجرا دلیل دیگری است براینکه او به افکار عمومی عراق گوش می‌دهد و می‌خواهد تا آنجا که می‌تواند اصلاح کند تا آنکه زمان انتخابات فرابرسد. تلاش می‌کند توجهش به مسائل مشخصی را ازطریق برداشتن گام‌های ملموس در چارچوب اختیارات و توان محدود در مشکلات سیاسی‌اش بردارد از جمله بازدیدش از شهر پزشکی، بزرگ‌ترین مجموعه پزشکی بغداد در روز اول عید فطرگذشته، بازدید از مرز ایران و عراق برای گفت‌وگو پیرامون گمرک‌ها و ضرورت کنترل مرزها و بازدیدش از زندان مرکزی در فرودگاه المثنی.
هدف از حضور علنی الکاظمی در استان‌های مختلف و سرکشی شخصی به مناطقی که از بی‌توجهی رنج می‌برند، مانند سفرش به موصل در ماه گذشته این است که عراقی‌ها را درشهرهای مختلف به این احساس بکشاند که دولت همه آنها را نمایندگی می‌کند. اما بازگردان اعتماد عراقی‌ها به دولت و نظام سیاسی به بیش از این نیاز دارد. اینجا سه عنصر مهم وجود دارد: اول پایان دادن به نقش شبه نظامیان و منحصر ساختن سلاح در دست حکومت که این نیاز به عنصر دیگری دارد و آن هم ایجاد اقتصاد قوی برای خلق فرصت‌های کاری که میلیون‌ها جوان بی‌کار را جذب کند و به وجود آوردن محیط تولیدی مثبت که افراد غیر مسلح را جذب کند. عنصر سوم اما به حاکمیت قانون و محافظت ازکسانی ارتباط دارد که با مفسدان و قانون‌گریزان برخورد می‌کنند.
الکاظمی با این گفته متعهد به برگزاری انتخابات شد؛ با همه توان برای موفقیت این انتخابات و محافظت ازآن و تأمین آنچه نیاز دارد تلاش می‌کنیم. همچنین تعهد داد مراقبان بین‌المللی حضور داشته باشند و مانع از تحکم سلاح غیرقانونی در برنامه سیاسی بشود.
انتخابات فرصت مهمی برای جوانان عراق مهیا می‌سازد که از ماه اکتبر تاکنون پیوسته تظاهرات می‌کنند و باید خود را آماده مرحله آینده سازند. حمایت مردمی گسترده‌ای که از جنبش مردمی عراق وجود دارد، نوید امکان ایجاد شکاف حقیقی در انتخابات آینده را می‌دهد. اما مخالفان آنها بازوهایی بلند و اموالی بسیار و نفوذ از طریق سلاح و پشتیبانی خارجی دارند. پیش از برگزاری انتخابات باید این بازوها قطع یا دست‌کم بسته شوند وگرنه انتخابات آینده تغییر مورد نظر را به وجود نمی‌آورد.