سمير عطا الله
نویسنده و روزنامه‌نگار لبنانی، در روزنامه‌های النهار و دو مجله الاسبوع العربی و الصیاد لبنانی و روزنامه الانباء کویتی فعالیت کرده است
TT

شکارچی مشکلات

شاهزاده بندر بن سطان کسی است که با صراحت و راستی نادری در میان سیاست‌مداران عرب شروع به روایت سرگذشت خود کرد. اگر این معیاری برای صداقت و صراحت در تاریخ مردان باشد، این نیز محکی بر میزان راستگویی در گفتاراست- وقتی که می‌گوید- این مخزن نادر اسرار سیاست جهان عرب در طول یک سوم قرن.
بندر بن سلطان بالآخره تصمیم گرفت درباره بخشی از نقش پادشاهی در مسئله فلسطین سخن بگوید، نه برای رویارویی با حملات نفرین‌گوی و بازاری بلکه برای آگاه ساختن « زنان و مردان سعودی‌» از برخی حقایق در زمان شیادی کوچک است. دجّالی و شیادی در هر حال یکی است، اما دجّالی کوچک همیشه آزار دهنده‌تر است. وگرنه زبان باز نمی‌کرد. و هزاران سند از مأموریت‌های خاموشی که حکومت به او در شوارترین مسائل مأموریت داده بود را در اوراق خود و اوراق حکومت نگه می‌داشت.
خودداری از پاسخ و وارد شدن به حملات تند، سیاست قدیم ریاض بوده است که با شاهزاده بندر آغاز نشد. اما مرحله‌ای را که به عنوان سفیر در واشنگتن سپری کرد به گسترش نقش سعودی تا رسیدن به امریکای لاتین برجستگی بافت. همه اینها در ذیل یک بند مسئله فلسطینی بود بی هیچ سر و صدایی، بی هیچ منتی و بدون برپایی جشنواره‌های نمایشی.
در زمانی که داد و فریاد مردم را تخدیر می‌کرد و از جایگاه مسئله می‌کاست، بندر بن سلطان در پایتخت‌های بزرگ به دنبال حل مشکلاتی بود که برجهان عرب فرود می‌آمد به خصوص آنهایی که ساخته دست‌شان بود. او در گفت‌وگو با «العربیه» درباره آنچه پادشاهی –مثلاً- در ماجرای «کنترا» در نیکاراگوئه انجام داده بود سخن گفت، در حالی که تازه‌کاران در مسئله فلسطین همان جیغ‌های آشنا را می‌کشیدند که آن را از هاله انسانی و بعد جهانی تهی ساختند.
شاید بندر بن سلطان رو به «زنان و مردان سعودی» و همه جهان سخن می‌گفت که چطور مرد صلح جهانی نلسون ماندلا را متقاعد ساخت تا در میانجی‌گری برای نجات جماهیری قذافی از تله فاجعه لاکربی مشارکت کند. آیا آن روز از آنچه قذافی برای سعودی می‌بافت و در همایش‌های نشست چه می‌گفت و چگونه رفتار می‌کرد خبر نداشت؟ اما هدف مهم‌تر کمک به برادر رهبر نبود، بلکه دور ساختن زیان و خطر از سراسر یک ملت عرب بود. قانع ساختن ماندلا برای مشارکت هدفش بازگرداندن تصویر خوب از مسئله جهان عرب بود پس از اینکه در ربوده شد تا هزینه ماجراجویی‌های خشونت‌بار بیهوده از صحرای اردن تا وین تا مبارزات ابونضال شد.
بندر بن سلطان یک سفیر عادی یا یک فرستاده و حتی «سفیر فوق‌العاده» نبود، بلکه بالاتر از فوق‌العاده بود. مرد مأموریت‌های بزرگ و اسناد بسیار مهم که بی شک زمان رو کردن آنها فرارسیده است.
و این سنت و رسمی است که کشورهای بسیاری به آن عمل می‌کنند، اما سعودی تاکنون از عمل کردن به این رسم کهن امتناع کرده بود. آیا وقت تغییر و کشف حقایق رسیده است؟
حقیقت در جهان عرب مظلوم و تنهاست. بسیاری آن را خوش ندارند چون به سود کسانی که می‌ترسند نیست.