«ذا لاین»... و رؤیای شهر پایدار

در اعلام تولد شهر« ذا لاین» بر زمین طرح نیوم که بی هیچ اغراقی آن را درة التاج طرح «نیوم» به عنوان بخشی از چشم انداز روشنگرانه 2030 ولیعهد سعودی شاهزاده محمد بن سلمان برای پادشاهی عربی سعودی توصیف کرد، وی این رویداد را «انقلاب تمدنی بشریت» خواند که یادآور آن چیزی است که بارها پیش از این به آن اشاره کردم، تصور گسترده و مؤکد رهبری جوان سعودی بر ترقی انسان تمرکز می‌کند که هم مسئله است و هم راه حل.
آشکار شدن طرح و علنی شدن آن به این صورت چشمگیر که دیدیم حاصل یک لحظه نیست، بلکه همچون چکیده آماده‌سازی و برنامه‌ریزی طی سه سال گذشته است، مسئله‌ای که نشان می‌دهد دستی که آینده پادشاهی را در قبضه دارد، با عزم کار می‌کند و به دقت می‌اندیشد و توان این را دارد که رؤیاها را به حقیقت مبدل سازد.
راه واقعاً طولانی است، از افلاطون شروع شد و فارابی رسید تا به دانته الگری منتهی شد، همه براساس تصورات و ملکه‌های ذهنی خود،  رؤیای مدینه فاضله را در سرداشتند. شاید زمینه رؤیاهای بشر امروزی دیگر به رؤیاهای سپری شده بزرگان در شهرهایی که فیلسوفان برآنها حکمرانی می‌کنند، داد را برپا می‌دارند و به حکمت نظرمی‌کنند نمی‌رسد. انسان امروزی به شهرهایی که دوست محیط زیست و طبیعت می‌‌اندیشد پس از اینکه طبیعت برانسان خشم گرفت و حکمی شبیه رنج برانسان صادر کرد پس از اینکه با تجاوز به زمین‌ و دریا و آسمان‌اش برآنها طغیان کرد.
وقتی که شاهزاده محمد بن سلمان «ذا لاین» را شهری می‌بیند که در اندیشه بشری انقلابی به نفع طبیعت ایجاد می‌کند، او کاملا درست می‌گوید، شهرهای زیست‌محیطی پاسخ مدرن و انسانی به مشکل تغییر اقلیم است و بالاترین و سودمندترین راه برای نجات بشریت از آثار فاجعه‌بار اکولوژیک بی ثبات که بشریت را به زوال و سیاره آبی را به انفجار تهدید می‌کند.
«ذا لاین» نشانه‌ای در راه به سوی آینده باقی می‌ماند، به خصوص که مقدرات بشری را که خداوند او را خلیفه خود برزمین نهاد نشان می‌دهد تا از آن بهشتی بسازد و نه جهنم به ویژه وقتی که مواهب عقلی را در تسخیر سنگ برای خدمت به بشر به کارمی‌گیرد و صحراهای خشک و بی حاصل را به بهشت تبدیل می‌کند که مایه تقویت رفاه شهروندان و جامعه می‌شود با برنامه‌ریزی تمدنی کامل و مدیریتی که از فوائد نظم زیست‌محیطی بهره می‌برد و منابع را برای نسل‌های آینده حفظ می‌کند.
وقتی بشر شروع به آباد کردن جهان کرد، معادله میان جست‌وجوی منافع انسان از یک طرف و احترام به محیط از طرف دیگر مبتنی بود.
اما این توازن مختل شد به خصوص در صدسال اخیر وقتی که بشر از حدود مجاز برای تعامل با بهترین نقاط زمین فراتر رفت و به این خیال افتاد که حاکم آمر و ناهی اوست و به همین دلیل بشر کم شد و کارخانه و ماشین فضای زیادی از شهررا از آن خود کردند و مساحت‌های تحرک انسانی کاسته شد تا جایی که به احتمال زیاد شکل بشر در اندک دهه‌های پیش رو تغییر کند. این درحالی است که تولید گازکربنیک و بالا رفتن سطح آب و بیابان شدن زمین‌های کشاورزی به شکلی ترسناک رو به افزایش نهادند.
شاهزاده محمد بن سلمان پرسش‌های عمیقی مطرح می‌کند که نیازمند به کاربردن عقل در طبیعت است اگر بشریت خواستار جستن از روی دیوارهای فلزی، قلب‌های زمخت، سینه‌های آکنده از افکار منفی و پیش از همه آنها:« چرا می‌پذیریم که طبیعت را در راه توسعه قربانی کنیم؟».
پرسش عمیق و اساسی است، با این حال برخی پاسخ را دو سویه می‌بینند؛ بدین معنا که یا باید طبیعت را انتخاب کرد یا توسعه، در حالی که طرح شهر میلیونی « ذا لاین» از این فراتر می‌رود و با مساحت 170 کیلومتری خود پاسخ را دارد که می‌رود تا ساکنان خود را به همزیستی و آشتی با طبیعت برگرداند با کشیدن همه نشانه‌های مدرن بر همه نشانه‌ها و چهره آن.
در «ذا لاین» انرژی پاک به شکل 100درصد وجود دارد و این به معنای گام جدی و جدید برای مقابله با گرمایش زمین و کاهش نسبت تولید کربن در فضای جهانی و تلاش برای ارائه درمان برای پوسته کره زمین تا از هولی که به آن گرفتار شده است؛ کاری که کشورهای بزرگ و قطب‌های بین‌المللی ازآن پا پس کشیدند که به دنبال سود کلان هستند.
نیز در « ذا لاین» راهی بر کاربرد تکنولوژی هوش مصنوعی وجود دارد تا برنامه ارتباط انسان‌ها را به شکلی آسان سازد؛ بتوانند از توقع‌ و تعامل با توان‌های بی سابقه‌ای برخوردار شوند که برای ساکنان و شرکت‌ها وقت مهیا می‌سازد.
اعلام شاهزاده محمد بن سلمان در حقیقت مسئله‌ای است که نمی‌توان آن را اعلامی مخصوص به یک طرح دید هرچند هم منافعش بزرگ باشند، این مانیفستی از جهان عرب و جهان اسلام است که توجه جهان را به سریالی از فجایعی جلب می‌کند که شهرهای جدید و سیمانی برجای گذاشتند؛ آلودگی محیط زیست سالانه بیش از 7 میلیون نفر را در جهان می‌کشد و یک میلیون نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست می‌دهند و هزاران بلکه میلیون‌ها ساعت زمان از عمر انسان در جابه‌جایی هدر می‌رود.
در « ذا لاین» مسائل بسیاری وجود دارد که سطح مجاز نوشتن آن را تاب نمی‌آورد از جمله این طرح خلاقیتی در اقتصاد سعودی است چرا که راه را برای 380 هزار فرصت شغلی باز می‌کند و تا سال 2030، 48 میلیارد دلار بر درآمد ناخالص ملی ‌می‌افزاید.
رؤیای شهر زیست محیطی خلاق عربی امروز بر روی زمین نیوم متجلی می‌شود.