عبدالرحمان الراشد
روزنامه‌نگار و روشنفکر سعودی، سردبیر سابق روزنامه «الشرق الاوسط» و مدیر سابق شبکه العربیه
TT

بایدن بهتر می‌تواند مشکل ایرانی را حل کند

در ماه‌های آینده تا پایان سال در همه احتمال‌ها باز است و هرکسی گمان می‌کند مسائل درهر جهت تمام شده است برخطاست. سرآغازها دشوار خواهند بود؛ درگیری‌ها و جنگ‌های کوچک حتی. با این حال، خوش‌بینی می‌گوید سال‌های بایدن امور را به سمت حل منطقه‌ای بسیاری از مسائل می‌برند چرا که به هم گره خورده و خود نتیجه یک‌دیگرند. و این موجب نمی‌شود ترس از اینکه امور از کنترل خارج شوند و بدتر از آنچه تاکنون دیده‌ایم را ببینیم از بین برود.
و از آنجا که ما با دولت جدید در ابتدای راهیم، بهتر است احتمالات مثبت را آشکار کنیم نه تنها از بابت خوش‌بینی بلکه واقعی‌اند.
به نظرمن بایدن برای ایجاد صلح در منطقه تواناتر است، چرا؟
قصد من از صلح فقط در نزاع عربی فلسطینی اسرائیلی نیست، مسئله‌ای که به مقالی دیگر می‌سپاریم، بلکه صلح در جنگی خطرناک‌تر یعنی ایران.
در دوره دونالد ترامپ تنها یک طرح وجود داشت؛ تنبیه ایران. و در این کار موفق بود و این را گفته چند روز پیش رئیس جمهوری ایران حسن روحانی صادقانه بیان می‌کند:« در سال گذشته خواب خوش به خاطر ترامپ نداشتم»! ترامپ موفق شد به شکلی بی سابقه و بی نظیر خواب از چشم نظام بگیرد و واقعیت جدیدی پدید آورد که به بایدن کمک می‌کند تا قرارداد معقولی را محقق سازد، اگر در همان مسیر برود. ترامپ هرآنچه رئیس جمهوری سابق به ایرانی‌ها از مزایای سیاسی و مالی هدیه کرد پس گرفت. ترامپ آنها را به سمت ورشکستگی برد و محاصره‌شان کرد و تقریبا شکست‌شان داد. اما باید گفت، نظام با همه آنچه برسرش آمد، هنوز حیوانی زخمی و محاصره شده است و می‌تواند آسیب بزند.
بایدن می‌تواند بر دست‌آوردهای ترامپ بنا کند و با تعدیل توافق فراگیر هسته‌ای(برجام) به طوری که شامل مسائل منطقه بشود و مانع از نفوذ ایران در خارج از مرزها و مجهزشدنش به سلاح اتمی بشود، پایان رویارویی و جنگ‌ها با ایران را عرضه کند. خطر در این است که ایران گمان می‌کند بایدن ضعیف است و دولت دموکرات‌اش تمایلی به چالش و رویارویی ندارد و این تهران را به سمتی می‌برد که امتیاز ندهد. اینجا تصور خطرناک‌تر از حقیقت است، هرحقیقتی می‌خواهد باشد. و تا زمانی که دولت واشنگتن دندان نشان ندهد در مدیریت گفت‌وگو با ایران شکست می‌خورد، جدای از اینکه عقب‌نشینی و پذیرفتن توافق قدیمی منطقه را به آتش جنگ‌ها می‌کشاند و ناکام می‌ماند. نظام خامنه‌ای علیرغم ظاهر یک‌دستی که دارد، در وضعیت دردناکی قراردارد و توان تحمل ادامه تحریم‌ها برای چند سال آینده را ندارد. تجاوزهای اخیرش به سعودی و عراق و افزایش فعالیت‌اش در افغانستان و ازسرگیری تلاش‌ها برای قاچاق نفت در دریاها همه ظواهر نمایش قدرت برای مقابله با دولت بایدن است که گام‌های بعدی‌اش را ترسیم می‌کند. به همین دلیل موفقیت بایدن براساس بهره‌برداری از نتایج سیاست ترامپ و تهدید نظام به اینکه می‌تواند به خفه کردن ادامه دهد قرارمی‌گیرد. اگر دولت به حفظ اعمال تحریم‌ها ادامه دهد، ایرانی‌ها با آمادگی بیشتری برای رسیدن به یک راه حل معقول برسر میز مذاکره برمی‌گردند. برای خامنه‌ای امتیاز دادن به بایدن راحت‌تر از خم شدن دربرابر ترامپ است و جز با فشارهای شدید خم نمی‌شود و درآن زمان ایران آماده راه حل سیاسی است که طرح توافق هسته‌ای را کامل کند که اوباما در تحقق آن ناموفق ماند. این خود به راه حل‌های متعدد در یمن، عراق، سوریه و لبنان و درنهایت حتی اسرائیل منجر می‌شود. کلید در بهره‌بردن از تحریم‌هاست و نه دست کشیدن از آنها.