محاکمه رئیس جمهوری سابق امریکا دونالد ترامپ در مجلس سنا از نوع محاکمههای متعارف در محاکم نیست. درست است که صد عضو مجلس چیزی شبیه هیئت منصفه را تشکیل میدهند و برهمین اساس قسم میخورند تا در بی طرفی کامل و براساس حوادثی که لائحه اتهام ارائه میکند در مسئله مطرح شده نظر بدهند، اما اعضای مجلس سیاستمداران درجه یک هستند و وابستگی آنها به تمایلات حزبیشان تقسیم میشوند و همین وابستگی روش رأی دادن درپایان دادگاه برای محکومیت یا تبرئهاش را برآنها دیکته میکند.
دادگاه نیز استثنایی است از این جهت که متهم و مدعی غایباند. مدعی یا کسی که در ادعا منفعتی دارد رئیس جمهوری جو بایدن است که به گفته سخنگوی کاخ سفید به دلیل برنامه و مشغلههای بسیار وقتی برای دنبال کردن دادگاه ندارد. و متهم رئیس جمهوری سابق دونالد ترامپ از صبح روز20 ژانویه در زمین گلف مارالاگو ایالت فلوریداست و حاضر به حضور در برابر مجلس سنا نشد و گروهی از وکلا را مکلف به دفاع از خود کرد، اما به گفته روزنامه «واشنگتن اکزامیز» نزدیک به او، تصمیم گرفت از راه تلویزیون«دادگاه را درآرامش دنبال کند».
در هر حال و با صرف نظر از سخنرانی دادستان و گروه مدافعینی که در مجلس سنا دنبال میکردیم، ما در برابر یک حادثه تاریخی قرارداریم که نظام امریکایی با آن روبه روست. حادثه یک ماه پیش حمله به ساختمان کاپیتال که در روز 6 ژانویه روی داد، حادثهای تاریخی است که شبیه آن در بیش از دویست سال اتفاق نیفتاده است. محاکمه ترامپ تاریخی است نه به دلیل اتهامی که به او نسبت داده میشود که به هواداران خود دستور داده بود به ساختمان که نماد دموکراسی امریکایی است حمله ببرند، بلکه بالاتر از آن به این دلیل که اولین رئیس جمهوری امریکاست که طی دوره ریاستش دوبار با محکمه مجلس سنا روبه رو میشود. و در هر دو بار دلیل برای محاکمه ترامپ تلاش او برای دور ساختن جو بایدن از کاخ سفید بود: بار اول به اتهام فشار بر رئیس جمهوری اوکراین برای تحقیق در فعالیتهای تجاری و مالی هانتر پسر جو بایدن در اوکراین بود و بار دوم به اتهام تلاش برای فشار بر اعضای مجلس سنا برای ممانعت از تأیید انتخاب جو بایدن.
در هر دو بار تلاشهای ترامپ به نتیجه نرسیدند. اتهامات به پسر جو بایدن هیچ تأثیری بر برنامه انتخاباتی او نداشت. و حمله به ساختمان کنگره هیچ اثری بر رأی گیری برای تأیید نتایج انتخابات ریاست جمهوری نگذارد. جو بایدن میرود تا ماه اول حضورش در کاخ سفید را به اتمام برساند.
از اینجاست که منتقدان محکمه کنونی در مجلس سنا میگویند: هدف از همه اینها چیست؟ «عزل» ترامپ عملاً با واگذاری انتخابات روی داد و در نتیجه محکومیت او حتی اگر تأیید شود- که بعید است- از نظر عملی هیچ معنایی ندارد. به همین دلیل آنچه درحال اجراست را «نمایشی سیاسی» توصیف میکنند که جز انتقام از رئیس جمهوری که با تلخکامی بسیار انتخابات را باخت، نیست که خود گفته، باخت دشوارترین مسئلهای است که فرد با آن روبه رو میشود. اما دموکراتهایی که با برگزاری دادگاه موافقند آن را «درسی» برای هر رئیس جمهوری امریکا درآینده میدانند تا از قدرت ریاست جمهوری برای اعمال فشارهای سیاسی برای رسیدن به منافع شخصی استفاده نکند.
نه دادگاه عادی است و نه محاکمه. از اینجا برنامه شمارش آرای «اعضای» جمهوری سنا آغاز شد تا مشخص شود در تجربه حقیقی، یعنی تجربه رأی دادن به برائت یا محکومیت متمایل میشوند. 6 رأی از جمهوریخواهان به دادگاه اجازه داد آغاز شود پس از اینکه رأی موافق دادند براین اساس که دادگاه قانونی است بعد از جدلی که پیرامون اینکه مجلس سنا حق تعقیب رئیسی که از قدرت کنار رفته را دارد یا نه صورت گرفت. اما این تعداد رأی برای محکومیتی که دموکراتها دنبال آن هستند کافی نیست و آنها به 17 رأی از آرای جمهوریخواهان سنا نیاز دارند.
از آنجا که اینها در نهایت امر با صندوقهای رأی و رأی دهندگان روبه رو میشوند، با دقت و نگرانی نتایج نظرسنجیها را دنبال میکنند و اینکه نتایج چه میگویند؟ آخرین نظرسنجی شبکه «ای بی اس» و «ایسبون» نشان میدهند که تنها 15 درصد رأی دهندگان جمهوری براین نظرند که ترامپ مستحق محکومیت به دلیل حمله به کاپیتال است. همه فیلمهای ضبط شده و سخنرانیهای پرطنین و اظهارات ترامپ که خواستار «توقف سرقت انتخابات» میشدند و درخواست از معاونش مایک پنس به عدم تأیید نتایج، همه اینها اثری بر حمایت گستردهای که ترامپ همچنان در داخل حزب جمهوری ازآن برخورداراست را تغییر نمیدهند و این با وجود حالت محاصره رسانهای اعمال شده علیه اوست، خواه در توئیتر، تریبون محبوبش یا مطبوعات سنتی و دریچهها در دنیای تصمیمگیری مانند دو روزنامه «نیویورک تایمز» و «واشنگتن پست» و شبکه «سی ان ان» و هرسه در رأس دشمنان سنتی ترامپ از زمانی که وارد کاخ سفید شد بودند.
حمایت گسترده از ترامپ در درون حزب جمهوری همانی است که مایه نگرانی دموکراتهاست بیش از آنکه حوادث ساختمان کاپیتال در روز 6 ژانویه آنها را نگران کرده باشد. آنچه بیشتر نگرانشان میکند این است که سه چهارم رأی دهندگان جمهوری همچنان بایدن را رئیس جمهوری «غیرقانونی» میشمارند و انتخاب او را نتیجه برنامه «تقلب» گستردهای میدانند که حزب جمهوری موفق به متوقف ساختنش نشد.
دموکراتها میدانند که ترامپ فراموش نمیکند و چهار سال دوره جو بایدن درکمین آنها خواهد بود و خود را خوب برای نبرد ریاست جمهوری سال 2024 آماده میسازد، اما ارکان حزب دموکرات براین باورند که آنچه آن روز ژانویه روی داد نمیتواند به خیر و خوشی و بدون هیچ محاسبهای بگذرد. آنها این را فرصتی ارزشمند میدانند تا ثابت کنند بیشتر دغدغه دموکراسی امریکایی را دارند و توجه بیشتری به صفحات آینده تاریخ میکنند و آنچه از سال 2020 امریکایی مینویسند که سال بلامنازع ترامپ بود... درکنار «کرونا».