اميل امين
نویسنده مصری
TT

صنایع نظامی؛ چشم‌انداز پیشرو سعودی

ظهر روز شنبه پیش رئیس هیئت مدیره صنایع نظامی پادشاهی عربی سعودی احمد بن عبدالعزیز العوهلی اعلام کرد، پادشاهی دریک طرح بلندپروازانه برای تقویت بودجه‌های نظامی داخلی به جای واردات،  برای سرمایه‌گذاری بیش از 20 میلیارد دلار در زمینه صنایع نظامی خود طی یک دهه آینده برنامه ریزی می‌کند.

این اعلام زودهنگام بی شک باید در چارچوب وسیعی خوانده شود که پادشاهی آن را درسال 2016 درباره طرح تحول اقتصادی معروف به چشم‌انداز2030 اعلام کرد که ولیعهد شاهزاده محمد بن سلمان برآن نظارت دارد و هدف آن فاصله گرفتن از وابستگی به نفت و درآمدهای تک محصولی و تنوع منابع درآمد از طریق مکانیزم‌های اقتصادی متعدد، صنعتی، سیاحتی و خدماتی است.

براین اساس که سرمایه‌گذاری سعودی طی دهه‌ای که درسال 2030 به پایان می‌رسد، نیازمند درنگی خاص برای درک ابعاد و محتوای استراتژیک آن است به خصوص درسایه تخصیص10 میلیارد دلار برای بودجه‌های صنایع نظامی و 10 میلیارد دیگر برای تحقیق و توسعه.

پادشاهی امروز می‌داند که پژوهش علمی کلید پیشرفته ملت‌‌ها در همه زمینه‌هاست و به همین دلیل بودجه‌های پژوهش نظامی و توسعه را طی ده سال آینده به میزان 2درصد تا 4درصد افزایش می‌دهد.

شاید علامت سئوالی که ممکن است پیش روی خواننده خودنمایی کند این باشد:« پادشاهی در این چارچوب به سوی کدام هدف می‌رود؟».

مختصر و مفید می‌توان با قطع گفت، پادشاهی هیچ زمانی جنگ طلب نبوده بلکه همیشه حامی و مدافع صلح منطقه‌ای و بین‌المللی است جز اینکه بیان سنتی معروف گویای آن است که اگر خواستار صلح هستی خود را آماده جنگ کن، و مؤمن قدرتمند بهتر از مؤمن ناتوان است و به همین دلیل کشورهای جهان تلاش می‌کنند از شهروندان، مقیمان و خاک میهن‌شان با نیروی مسلح محافظت کنند و کسانی را که در اندیشه آسیب زدن به امنیت‌شان باشند عقب می‌رانند و در این باره قطب‌های بین‌المللی بزرگی داریم.

تحلیل سخن پادشاهی در باره سرمایه‌گذاری در صنایع نظامی ما را به دو راه می‌برد: اولی مربوط به حاکمیت ملی و تصمیم منزه از هرگونه فشار و دوم منافع اقتصادی خلاق که به دنبال چنین رویکردی می‌آیند... در این باره چطور؟

در ابتدا اندیشیدن به بومی سازی صنایع نظامی به خودی خود مسئله‌ای محبوب و مورد علاقه است؛ چرا که فرصت‌های وسیع و گسترده‌ای برای رهایی تصمیم ملی به وجود می‌آورند به طوری که پادشاهی در هیچ زمانی تسلیم فشارها برای ممانعت یا متوقف ساختن صادرات اسلحه نشود به خصوص که عادت برخی قدرت‌های بزرگ این است که از فکر اجازه صادرات اسلحه یا لغو آن به عنوان حقی فرادست و ابزاری برای سیطره و دیکته کردن شرط‌های سیاسی و اقتصادی استفاده می‌کنند و چه بسا مسئله به مرز محرومیت تام به عنوان نوعی تحریم برسد.

در اینجا به نظرمی‌رسد تصمیم بومی سازی صنایع نظامی سعودی به خصوص بخش دفاعی آن نوعی از انواع طرح مسائل سرنوشت ساز است همان‌هایی که از ذات آگاه و مؤثر سعودی بدون حساب بازکردن‌های نادرست بردیگری آغاز می‌شود حتی اگر دیپلماسی سعودی درنهایت دقت تلاش کند فاصله ریاض با دیگر جهان‌ها و پایتخت‌ها را در شرق و غرب حفظ کند.

مسئله دیگر در بومی سازی این گونه از اقتصاد حقیقی و نه تک محصول، آثار عالی و مثبت آن بر اقتصاد سعودی طی دهه آینده است.

داده‌های اولیه ما را به این رهنمون می‌شوند که بخش‌های صنایع نظامی در تولید ناخالص ملی به ارزش 4.5 میلیارد دلار درسال 2030 مشارکت می‌کند و معنای آن این است که منبعی برای ثروتمندی اقتصاد ملی است علاوه بر اینکه فرصت‌های شغلی زیادی در این بخش ایجاد می‌کند که حدود100هزار فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم برآورد می‌شود.

بی‌شک چشم‌انداز بومی سازی این چنینی نمی‌تواند بدون روند و راه‌های اصلاحات اقتصادی و سیاسی امکان پذیر باشد که چشم انداز 2030 آن را در مرکز دیدگاه نوآور پادشاهی درروزهای آینده قرارداد، مسئله‌ای که اثری مثبت بر نگاه سرمایه‌گذاران جهانی به پادشاهی به عنوان زمینه فرصت‌های آینده دار سرمایه‌گذاری می‌گذارد و خواننده از اینجا معنای کاری را که هیئت عام صنایع نظامی در اواخر ماه دسامبر گذشته به آن دست زد و به حدود70 شرکت داخلی و بین‌المللی اجازه داد در چندین زمینه مشغول به فعالیت بشوند درمی‌یابد، برخی در بخش صنایع نظامی، ارائه خدمات نظامی و واردات محصولات.

آیا بومی‌سازی صنایع نظامی پادشاهی بعدی اثربخش برسراسر منطقه خواهد داشت؟

در گفته و عمل چنین خواهد بود و نقطه شروع آن تقویت نقش پادشاهی در چارچوب کشورهای عضو شورای همکاری خلیجی به عنوان برادر بزرگ‌تر و موتور محرک سیاسی، اخلاقی و نظامی اثرگذار و بی هیچ شکی موفقیت‌های سعودی در این راستا آثار مثبت خود را بر بقیه خاورمیانه خواهد گذاشت و درهای همکاری مثبت را خواهد گشود و این بدین معناست که تحقق رؤیای مشارکت سودبخش‌تر و والاتر برای همه کشورهای عربی به شکلی خاص نزدیک می‌شود.

اندیشه بومی سازی صنایع نظامی به صاحبان خود اجازه می‌دهد بی هیچ قید و مانعی به دنبال مکانیزم دفاعی جدید باشند به خصوص در سایه رشد نقش‌های غیرسنتی سلاح در جنگ‌ها مانند پهپادها و جنگ‌های سایبری و غیره.

پادشاهی هر روز در راه تحقق جهش‌های توسعه‌ای و پیشرفت بزرگ بر بنیادهای ادامه دار ادامه می‌دهد و بومی سازی صنایع نظامی در قلب آن قراردارد.