یاسر عبدالعزیز
مدیر دفتر الشرق الاوسط در قاهره
TT

رسانه‌های سال 2022؛ شش رویکردی که تحول تاریخی را رقم می‌زنند

سال 2022 به خودی خود بیانگر یک جهش موضوعی در سیر صنعت رسانه‌ جهانی نخواهد بود بلکه تغییرات و تحولات پرشتاب در جهان آن صنعت دارای تأثیر رو به افزایش درآن ادامه خواهند یافت و با این حال می‌توان گفت، سال پیش‌رو تحولی تاریخی در این چارچوب رقم خواهد زد.
برعکس سال‌های سپری شده، رویکرد اولی که سال 2022 آن را رقم می‌زند می‌تواند پیرامون تجربه «تمرکز بر کاربر» باشد. در خود این عنوان نکته عجیب جایگزین ساختن «کاربر» با اصطلاح رایج مشهور که برای چند دهه رایج بود نهفته است؛ یعنی «مخاطبان» که همزمان تصویر هدف اول کنونی و آینده این صنعت را توضیح می‌دهد؛ هدفی که «خریدار» را از صرف دریافت کننده محتوای رسانه‌ای به بخشی از ابزار صنعت و توسعه آن و مصرف کننده فعال تبدیل می‌کند که تا بالاترین درجه ممکن ماهیت تولیدی را که به دست می‌آید مشخص می‌کند.
بخش بزرگی از تولید محتوای رسانه‌ای درسال 2022 بیانگر ذائقه کاربر و تمایلاتش خواهد بود و تکنولوژی سنجش اثر که درمشخص کردن تمایلات «خریدار» ماهیت درمعرض محتوای رسانه‌ای قرارگرفتن را جدامی‌سازد. و سیاست تحریریه‌ای گام به گام برای مقابله با گرایش‌های کاربران تغییرخواهد کرد و این مسئله‌ای است که شاید دیگر خبری از چهره‌های صاحب‌نام قدیمی در مؤسسه‌های مشهور نباشند.
رویکرد دوم رسانه‌ای درسال2022 لابه لای خود خبری خوب دارد؛ مصیبت بزرگ «کووید-19» ضربات مهلکی به شکل سنتی و کلاسیک صنعت رسانه وارد ساخت، اما با این وجود با عاملی مهم آن را به سمت نجات و استمرار همراهی کرد و آن هم عاملی است که در تغییر مکانیزم کاری‌اش نهفته تا بیشتر قابلیت دورکاری یا از طریق کار دوگانه و جمع بین کار میدانی و کار از پشت دستگاه کامپیوتر و تلفن‌های هوشمند را بیابد. مسیر کار جدیدی را آزمودیم، از راه گروه‌های تحریریه‌ای با آپلیکیشن‌های معروف یا به تازگی تهیه شده؛ برنامه تولید سازمان می‌یابد و محتوا شکوفا می‌شود و به شکلی روان به مخاطبان می‌رسد بدون آنکه نیازی باشد که پا در دفاتر کاری بگذاریم.
رویکرد سوم نیز در مجموعه اخبار خوب می‌گنجد؛ و در این رویکرد می‌فهمیم مؤسسه‌های رسانه‌ای شیوه مؤثری برای تنوع بخشیدن به منابع مالی خود یافتند با استفاده از جلوه‌های «اینترنت». رسانه‌های متعدد رو به نوآوری و ایجاد الگوهای کاری آوردند که براساس ایده فروش محتوای انحصاری قرارمی‌گیرد، حتی اگر خبری یا جدی باشد و در شیوه تکیه بر اشتراک‌ها و روی آوردن به تسهیل فعالیت‌های تجارت الکترونیک که درآمدهای قابل توجهی به همراه دارد پیشرفت‌هایی حاصل شد، علاوه برادامه رسیدن به درآمدهای تبلیغات دیجیتالی که همچنان رو به افزایش دارند.
رویکرد چهارم به سیاست قاطعی مربوط می‌شود که شرکت‌های عظیم فنآوری اطلاعات و راه انداز سایت‌های «شبکه‌های اجتماعی» و مرورگرها مشهورباید دربرابر تولیدکنندگان محتوا به آن پایبند باشند. پس از سال‌ها فرصت دادن به شرکت‌ها در سوء استفاده از محتوای تولید شده توسط افراد حرفه‌ای شاغل در رسانه‌ها که در مؤسسه‌های مطبوعاتی فعالیت می‌کنند و عرضه آن به مخاطب و کسب درآمدهای سنگین، آن شرکت‌ها ملزم به پرداخت مبلغی مناسب از آنچه از محتوا به دست می‌آورند، خواهند شد.
این مسئله به حل مشکل بزرگی منجر می‌شود که این صنعت درپنج سال اخیر گرفتارش بود و موجب کاهش درآمد مؤسسه‌های رسانه‌ای در مقابل افزایش بسیار بالای سود «شبکه‌های اجتماعی» شد.
سرمایه‌های زیادی برای توسعه ابزارهای هوش مصنوعی و به خدمت گرفتن آنها در تولید محتوای رسانه‌ای در دهه گذشته تزریق شد و می‌توان گفت آن مکانیزم‌ها در ابتدای سال جدید به طور کامل به پختگی رسیدند و می‌توانند بخشی مهم از مکانیزم برنامه تولید را به پیش ببرند.
رویکرد پنجم در صنعت رسانه‌ای درسال2022 بر نقش روبه افزایش آن ابزار خواه در مجهز ساخت، پخش و توزیع تولیدات تمرکز دارد. این مسئله فرصت‌های شغلی انسانی را در این بخش کم می‌کند، اما با این وجود، صنعت به مقدار زیادی سرزندگی، جدیت و انبوه تولید می‌رسد به خصوص در آنچه به بررسی انبوه اطلاعات و توان همراهی حوادث و سازماندهی رویدادهای مجازی مربوط می‌شود.
و همان طور که از این ارائه مشخص می‌شود، تحولات دارای ماهیت تکنولوژیک و اجرایی به شکلی مسلط بر آینده صنعت نمودار می‌شوند با توجه به تحولاتی که در الگوهای جدید کاری روی می‌دهد. با این وجود رویکرد ششم شاهد تمرکز این بخش درسال2022 بر پاسخ دادن به پرسش‌های اعتماد، دقت، درستی و مواجهه با چالش‌های اخبار دروغین و گرایش‌های پوپولیستی و گفتمان‌های نفرت آفرین و محدود ساختن آزادی‌ها خواهد بود.
نشانه‌های کنونی گویای آنند که سال2022 آزمایشی سرنوشت ساز برای قدرت صنعت رسانه بر سازماندهی در مسیری که سطح اعتماد و درستی را تقویت می‌کند و در برابر گرایش به تحریف، نفرت و زیاده‌روی در دست بردن دراولویت‌های مخاطبان خواهد بود.