عبدالرحمان الراشد
روزنامه‌نگار و روشنفکر سعودی، سردبیر سابق روزنامه «الشرق الاوسط» و مدیر سابق شبکه العربیه
TT

  آیا این یک پیروزی برای ایران است؟

پس از حدود یک سال مذاکرات بین ایران و غرب و بعد از پنج سال تحریم، ما درآستانه اعلام بازگشت به توافق فراگیر بین دوطرف قرارداریم. و پیش‌بینی می‌کنم رویداد با «پروپاگاندای» وسیع همراه باشد که تهران درآن خود را طرف پیروز نشان خواهد داد.
و البته در چارچوبی تنگ پیروز است؛ امریکایی‌ها از شرط‌های اضافی خود پاپس کشیدند. و ایران برای همه خواسته‌های خود مانند جبران سال‌های بلوکه شدن توافق و تحریم‌های اقتصادی پاسخ نگرفت. به یاد داشته باشیم تهران به دلیل عناد و اهمیت دادن به ظاهر، آنچه را که فرض می‌شد طی سال‌های تحریم که بیش از سه چهارم درآمدهایش را بلعید، صادرمی‌کرد و قمیتش را می‌گرفت از دست داد و به گفته اسحاق جهانگیری معاون رئیس جمهوری سابق « درآمدهای ما از صد میلیارد دلار به 8 میلیارد کاهش یافت».
ایران قدرت بزرگ در گاز و نفت است اگر جهان از تعامل با آن برای طولانی مدت واهمه نمی‌‌داشت. ذخایر قطعی گازی دارد که آن را در جایگاه دوم جهانی می‎نشاند؛ دوبار بیشتر از قطر و سه بار بیشتر از ایالات متحده. پس از سعودی و ونزوئلا سومین ذخایر نفت را دارد. از زمان به قدرت رسیدن نظام در چهار دهه پیش تنها اندکی از این ثروت عظیم به بهره‌برداری رسیده است.
و این نشان می‌دهد مشکل همیشگی ایران در نظام سیاسی آن است که آن را منفور ساخته است، جدای از اینکه بخش بیشتر درآمدهای کشور را در طرح‌های نظامی و توسعه طلبی خود هزینه می‌کند. بیشتر کشورهای جهان سختی می‌کشند و کار می‌کنند و هرچه درتوان دارند برای بهبود قدرت اقتصادی خود انجام می‌دهند درحالی که کشوری مانند ایران را می‌بینیم که بر ثروتی افسانه‌ای خوابیده که چیزی از آن نمی‌خواهد جز اینکه به قواعد و اصول بین‌المللی احترام بگذارد و به رشد و توسعه داخلی توجه کند.
فهم محرک‌ها و انگیزه‌های تصمیم‌گیری در تهران به ما کمک می‌کند پیش‌بینی کنیم سیرحرکت تهران پس از رفع تحریم‌ها چه خواهد بود. تصویرش در جهان و به خصوص نزد اتباع خود از پایان دادن به بحران خود برایش مهم‌تر است. و به همین دلیل خواهیم دید سیل پیام‌های تبلیغاتی در مرحله پس از توافق از تهران سرازیر خواهد شد و تلاش می‌کند هوادارن خود را قانع سازد جنگ را برده است. و پس از بیرون آمدن از جعبه، نمایش قدرت منطقه‌ای خود را تجربه می‌کند. و به احتمال زیاد عراق اولین قربانی این سیلاب پس از توافق خواهد بود، با کمک گرفتن از دستگاه‌های امنیتی و نمایندگان میلیشیایی داخلی‌اش. اعمال سلطه خود را کلید زد به طوری که پدیده‌های جدیدی مانند جلوگیری از نامزدی هوشیار زیباری برای ریاست جمهوری با استفاده دادگاه عالی و تلاش برای تسلط بر پارلمان که در انتخابات اخیر بازنده‌اش بود با فعال سازی نظام معروف به یک سوم باقی مانده همان کاری که در لبنان کرد. پشت درگیری درآمدهای نفتی با بخش کرد قراردارد. می‌خواهد بدون آنکه سپاهیانش را به حرکت درآورد بغداد را محاصره کند و در نتیجه توافق و امضایی که به زودی صورت می‌گیرد موفق می‌شود. اما باید گفت، عراق امروز لقمه آسانی خواهد بود، اما به احتمال زیاد برای نظام ایران لقمه سمی باشد.
امضای دوباره توافق فراگیر دروازه‌ها را به روی نظام ایران دوباره می‌گشاید. نفتکش‌هایش بدون آنکه ناچار شوند مخفی شوند به دریا می‌زنند، بدون آنکه نیازی به دادن رشوه به واسطه‌ها بشود و تخفیف‌های فراوانی بر نرخ‌ها اعمال کند. و این به معنای این است که درآمدهای زیادی خواهد داشت که سطح تأمین مالی رویارویی‌های منطقه‌ای را بالاتر می‌برد که حتی در دوره گرسنگی کشیدن نظام و تنگ کردن حلقه محاصره‌اش متوقف نشده بود.