طارق الحميد
TT

ایران برگ‌بازی روسیه است

مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا اعلام کرد، ایران و قدرت‌های جهانی گفت‎وگوها درباره احیای توافق هسته‌ای را به دلیل «عوامل خارجی» متوقف کردند و آن هم پس از آنکه روسیه در لحظه آخر خواسته‌هایی را مطرح ساخت.
خلاصه داستان اینکه روس‌ها خواستار تضمین‌هایی شدند تا تحریم‌های اعمال شده برآنها به دلیل جنگ با اوکراین شامل هیچ توافقی نشود که با ایران امضا شود و مسکو طرف اصلی مذاکرات وین است به گونه‌ای که مازاد اورانیوم ایرانی را در روسیه نگهداری شود.
خیلی ساده روس‌ها نمی‎‌خواهند درصورت رسیدن به توافق اجازه دهند نفت ایرانی جای نفت آنها را در بازار بگیرد و به زبانی خیلی ساده همان طور که یک دنبال کننده به من گفت، مسکو نمی‌پذیرد ایران به آن بگوید:«بلند شو تا جایت بنشینم».
گرفتاری تنها ایرانی نیست بلکه همچنین امریکایی است وفرصتی که رئیس جمهوری پوتین از دست نمی‌دهد و نخست وزیر اسرائیلی که اخیراً در کرملین جلسه سه ساعته‌ای با پوتین داشت از آن استقبال می‌کند.
ازنظر روس‌ها این یک فرصت طلایی برای کاستن بار تحریم‌ها از مسکو و دادن درسی به غرب است و اجازه نمی‌دهند تهران به جامعه جهانی برگردد و بدون هزینه سیاسی و اقتصادی و شکستن هیبت غرب وایالات متحده جایگاه نفتی‌اش را بگیرد.
برای ایران درگیر شدن با روس‌ها دشوار خواهد بود و روشن است که روابط بین مسکو و تهران پیچیده است و کافی است مطالب درز کرده ویژه وزیر خارجه سابق ایران جواد ظریف را به یاد بیاوریم که درآنها سخن از موضع روسی درباره توافق هسته‌ای می‌گوید.
درماه آوریل 2021 یک فایل صوتی از ظریف لو رفت که در آن درباره تلاش روس‌ها می‌گوید که قصد داشتند درهفته‌های اخیر و پیش از امضای توافق هسته‌ای درسال 2015 به آن ضربه بزنند. ظریف آن زمان گفت به نفع روسیه نیست که تهران روابطش را با غرب عادی سازد و افزود، به وزیر خارجه روسیه سرگئی لاوروف در زمان مذاکرات هسته‌ای توهین کرد، وقتی لاوروف درباره جزیئات مذاکرات پرسید و طریف به او جواب داد:«این به تو ربطی ندارد».
و در نتیجه اکنون ایرانی‌ها در وضعیتی نیستند که روابط خود را با روس‌ها دچار تنش کنند و هرگونه تغییر موضع چنان خواهد بود که گویی ملاها درکنار غرب علیه روسیه ایستاده‌اند و این موضعی است که به هیچ وجه با موافقت «سپاه پاسداران» همراه نمی‌شود و ظریف از این گلایه می‌کرد که روس‌ها در تعامل با «سپاه پاسداران» او را دور می‌زدند.
برای دولت امریکا اما اکنون هرگونه تساهل در مذاکرات وین درمقابل خواسته‌های روسیه به معنای شکست مضاعف داخلی و خارجی برای دولت رئیس جمهوری بایدن است. صرف امتیاز دادن امریکا به معنای آن است که بایدن به اوکراین نارو زده، با ایران تساهل کرده و در برابر پوتین شکست خورده است.
و این تنگنای بزرگی برای دولت بایدن و دموکرات‌هاست که به زودی در میان کمین نشستن حزب جمهوری‌خواه انتخابات پارلمانی میان‌دوره‌ای خواهند داشت و بالا رفتن قیمت بنزین در ایالات متحده روسیه و ایران را مسئله انتخاباتی امریکا می‌سازد.
درست است که ایران برگ روسیه شده، اما برنده کنونی چین است که بدون گرفتن هیچ موضعی به چندین دست‌آورد می‌رسد. نتایج وین هرچه باشند، پکن با کمترین بها و حتی بدون استفاده از حق وتو در شورای امنیت تهران و مسکو را به دست می‌آورد.
درباره منطقه ما چطور؟ اکنون باید عملیات نظامی اسرائیل را در ایران و سوریه زیرنظر بگیریم به خصوص که نخست وزیر اسرائیل در جلسه اخیرش با پوتین لزوم همآهنگی در سوریه و دادن اجازه تحرک به اسرائیل درآنجا را بررسی کرده است.