زاهی حواس
وزیرمشاور سابق درامور آثار باستانی مصر و مدیر آثار جیزه
TT

آینده کنکاش گنجینه های باستانی زیر آبی در سعودی

دولت سعودی برنامه افزایش و توسعه دامنه کاوشگری باستان شناسی و احیای آثار کهن را نه فقط در اراضی این کشور به وسعت بیش از دو میلیون و دویست و پنجاه هزار کیلومتر مربع پیش می برد بلکه این روزها خبرهای کشفیات مهم آثار باستانی در اعماق آب های ساحلی سعودی در کرانه دریای سرخ منتشر می شود. کمیسیون میراث ملی سعودی مرتب از کشفیات جدید و منحصر به فرد باستان شناسی خبر می دهد که به گنجینه باستانی سعودی و شبه جزیره عرب اضافه خواهد شد و نقش سعودی در بنای تمدن غنی که از دل تاریخ برخاسته را آشکار می کند. علاوه بر این، این آثار کشف شده بیانگر چشم انداز کمیسیون میراث ملی به منظور کشف و صیانت از میراث تاریخی سعودی روی زمین و زیر دریا است. گفتنی است سعودی ۲۰۱۵ به کنوانسیون میراث فرهنگی زیر آب پیوست. کمیسیون میراث ملی پایان ماه فوریه گفت گروه باستان شناسی این نهاد موفق به کشف چند آثار باستانی زیر آب شده و باستان شناسان در فاصله ۳۰۰ متری سواحل استان حقل در کرانه دریای سرخ لاشه یک کشتی قدیمی را در اعماق دریا پیدا کردند. غواصان سعودی همچنین صدها اثر قدیمی و باستانی در این کشتی را از آب بیرون کشیدند و عملیات کشف و کاوش باستان شناسی در این منطقه برای پیدا کردن آثار کشف نشده ادامه دارد. این گروه باستان شناسی زیر آب از فناوری های نوین مثل رادار سونار و تجهیزات اسکن راداری و برای شناسایی و بررسی این آثار ارزشمند و شناسایی مناطق تاریخی زیر آب از اسکنرهای سه بعدی استفاده می کند. برگردیم به ادامه خبر لاشه کشتی کشف شده. گروه باستان شناسی موفق به پیدا کردن دلیل غرق شدن کشتی شد و گفت که بدنه کشتی پس از برخورد با صخره های مرجانی به شدت صدمه دیده و به این دلیل کاری از دست خدمه کشتی بر نیامد و این کشتی غرق شد. این گروه باستان شناسی با توجه به بقایای کشتی تخمین زدند که کشتی متعلق به پایان قرن هجدهم میلادی است. داد و ستد دریایی در این دوره رونق داشت و کشتی های تجاری فراوانی برای حمل و نقل کالا بین آسیا و آفریقا در دریای سرخ تردد می کردند.
کمیسیون میراث ملی سعودی نقشه های نقطه ای را دارد که بیش از پنجاه بنای تاریخی زیر دریای سرخ را در خود جای داده و یکی از آنها همین لاشه کشتی غرق شده است. اکثر کشتی های قدیمی کشف شده زیر دریا در این منطقه تجاری و تک و توک کشتی جنگی هستند. کشفیات تازه متعلق به دوره های تاریخی مختلف بوده و فعالیت های دریایی و داد و ستدهای دریایی باستان در سعودی را در کانون توجه قرار داده اند. کمیسیون میراث ملی و موسسات علمی متخصص در زمینه کشف و شناسایی آثار تاریخی مدفون زیر آب همکاری می کنند.
کاوش های باستان شناسی مشترک سعودی و آلمان در مناطق ساحلی سعودی از ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۷ دستاوردهای متعدد مثل پیدا کردن لاشه یک کشتی رومی شد. این کشتی تا حالا قدیمی ترین کشتی کشف شده در مناطق ساحلی سعودی به شمار می رود. ضمنا باستان شناسان یک کشتی زیر آب متعلق به اوایل دوره فتح اسلامی پیدا کردند. گروه مشترک سعودی و ایتالیا در سال های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ موفق به کشف لاشه کشتی در نزدیکی شهر املج شدند.
این کشتی از چوب بلوط و صنوبر ساخته شده و حامل ظروف سفالی و سرامیکی و شیشه ای و فلزی بوده است.
کاملا مشخص است که اقدامات و برنامه های مرکز حفاظت از میراث باستانی در اعماق آب در حال به بار نشستن است و خبرهای خوش متعددی درباره کشفیات تاریخی دیگر تا چند روز و ماه های آینده اعلام می شود. شاهزاده بندر بن عبد الله بن فرحان آل سعود وزیر فرهنگ در جلسه وزرای فرهنگ گروه ۲۰ در سعودی در ۲۰۲۰ خبر راه اندازی مرکز حفاظت از میراث باستانی سعودی را اعلام کرد.