زبان دوپهلوی بایدن با سعودی

رئیس جمهوری امریکا جو بایدن نخست در پاسخ به اخبار درز کرده درباره عقب‌نشینی از وعده انتخاباتی‌اش مبنی بر کنارزدن سعودی پاسخ داد. گفت، به اسرائیل می‌رود و شاید به سعودی سفرنکند. بعد اخبار قطعی بیشتری درز کرد و برگشت و گفت، بله به سعودی سفرمی‌کند، اما شاید با پادشاه سعودی یا ولیعهد دیدار نداشته باشد. یک هفته بعد اطلاعات بیشتری منتشر شد و «اعتراف» کرد، برای شرکت در همایش نشست شورای مشورتی خلیج به میزبانی سعودی که ایالات متحده از رهبران مصر، عراق و اردن برای شرکت درآن دعوت کرد می‌رود و درآن با رهبران دیدار می‌کند.
حقیقت اینکه پاسخ‌های مبهم بایدن زیرکانه نیست، اول به این دلیل که درست نیستند. دوم و مهم‌تر اینکه هیچ کسی باورشان نمی‌کند از جمله گروه اندک شماری که مخالف سفرش به سعودی‌اند. با استفاده از ابهام گمان می‌کند می‌تواند از فشار رها شود؛ وعده‌ای در انتخابات داد و اکنون وقت آن رسیده که آن را نقض کند. همه این را می‌دانند... اگر به آنجا برود با ملک سلمان بن عبدالعزیز و ولیعهد محمد بن سلمان دیدار می‌‌کند آن هم شاید بیش از یک بار و دیدارهای جداگانه. و همه دوستان و دشمنان می‌فهمند که او البته صادق نیست. پس سئوال این است، چرا رئیس جمهوری خود را بار دیگر در این موضع سخت قرارمی‌دهد؟
رئیس جمهوری سابق دونالد ترامپ وقتی نامزد انتخاباتی بود سخنی بد‌تر از آنچه بایدن به زبان آورد و ازآنچه مالک درباره شراب گفته درباره سعودی گفت و پس از آنکه وارد کاخ سفید شد و با سران دولتش نشست به سرعت عزمش را جزم کرد و تصمیم گرفت، ریاض اولین پایتختی باشد که به آن سفرمی‌کند.
بایدن سیاست‌مداری با زیرک‌‌تر از ترامپ است. خواستار رابطه نزدیک است، اما با زبانی پیچیده و راهی دورتر را در پیش می‌گیرد. طی چندماه گذشته چندین مقام اثرگذار را برای دیدار با ولیعهد راهی ریاض کرد از جمله وزیر خارجه و رئیس «سی آی ای». همچنین رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح امریکا از مرکز عملیات مشترک زرهی درریاض دیدار کرد. همین‌طور دولت امریکا میزبان معاون وزیر دفاع سعودی شاهزاده خالد بن سلمان بود که با مشاور امنیت ملی همچنین وزیر دفاع دیدار کرد. در حقیقت بایدن تلاش‌هایش را برای ترمیم روابط با سعودی خیلی زود و نه پس از وقوع حوادث بزرگ اخیر آغاز کرد. مشاور امنیت ملی جیک سولیوان را ماه  اکتبر سال گذشته، حدود 4ماه پیش از هجوم روسیه به اوکراین و پیش از آنکه قیمت هر بشکه نفت به 80 دلار برسد راهی ریاض ساخت. آنچه مدنظر دارم این است که دولت امریکا ضرورت‌های منافع عالیه خود را می‌شناسد و بایدن که در نتیجه فشارهای طرف‌های مشخص خواست دررابطه‌اش با سعودی سیاستی مخالف با ترامپ درپیش گیرد، وقت خود را در تلاش برای راضی ساختن گروهی محدود هدر داد و درنهایت منافع عالیه امریکا را غالب ساخت. ایالات متحده نیاز به ترمیم روابط خود با شرکای اصلی‌اش دارد چون اوضاع جهان رو به تنش بیشتر می‌رود و نه برعکس. جبهه‌های سیاسی خطرناک، ایران و چین گسترش یافتند و خطرناک‌تر جنگ روسیه در اروپاست. نفت و گاز باز به دوسلاح اثرگذار در بازی ژئوسیاسی بین‌المللی تبدیل شدند.
بایدن اولین رئیس جمهوری امریکا نیست که با سعودی دچار اختلاف می‌شود و تاریخ روابط واشنگتن و ریاض پر از خارهای انتخاباتی است. نامزدهای ریاست جمهوری تلاش می‌کنند گروه‌هایی مشخص در مسائلی مانند حقوق زن، نفت، اسرائیل یا کلیساها را راضی سازند، اما همه رؤسای جمهوری-استثنائی سراغ ندارام- پس از رسیدن به کاخ سفید رابطه خوبی با ریاض برقرار می‌کنند. حتی در روزهای معمولی، هیئت‌های امریکایی دردیدار با هیئت‌های سعودی پیشنهاد ارائه ملاحظات خود را مانند «ملاحظات‌شان درباره وضعیت زن در سعودی» و این قبیل مسائل می‌کردند و خواستار عدم توضیح ازسوی طرف سعودی می‌شدند چون تنها به قصد  ثبت موضعی موجه برای راضی ساختن طرف‌هایی در امریکا است که بعداً در سخنرانی‌ها مورد بررسی و پرسش قرارمی‌گیرند که آیا دولت امریکا دیدگاهش را به سعودی‌ها منتقل کرده است. و اینگونه دو طرف مسئله‌ای را که به خاطر آن جلسه گرفته‌اند ادامه می‌دهند بدون آنکه به امور مورد اختلاف بپردازند. و بیشتر مسائل که امریکایی‌ها در گذشته پیش می‌کشیدند، با گشایش اجتماعی و اقتصادی بزرگ سعودی دیگر محلی از اعراب ندارند.
اما این بدین معنا نیست که رابطه امروز «روغن و عسل» است، ریاض روسیه را برای حفظ توازن بازار نفت و حفظ چین به عنوان بازار بزرگ نفتی مدنظر دارد و هرگز اجازه نمی‌دهد ایران بر یمن، پهلوی جنوبی‌اش مستولی شود همانگونه که برعراق، سوریه، لبنان و غزه مستولی گشت. این مسائل اختلافی سخت و پیچیده‌اند و انتظار می‌رود اگر در نیمه این ماه با هم دیداری صورت گیرد، دوطرف با همدیگر برای توافق برسرآنها کارکنند.