رابرت فورد
سفیر سابق امریکا در سوریه و الجزایر و پژوهشگر مرکز خاورمیانه واشنگتن
TT

تنش‌زایی آمریکا در مواجهه با دشمنان

از دیدگاه واشنگتن، دشمنانش ضعیف به نظر می‌رسند و این زمان مناسب است تا واشنگتن مواضعی تهاجمی‌تری نسبت به آنها در نقاط مختلف جهان از آسیا گرفته تا اوکراین و ایران اتخاذ کند.
مناقشه عجیب بر سر بالون جاسوسی چینی آخرین نمونه این تنش‌زایی محسوب می‌شود. در اینجا لازم به ذکر است که چین با صدور بیانیه‌ای از ورود بالون به حریم هوایی ایالات متحده ابراز تاسف کرد و این از جمله نشانه‌های متعدد به تمایل پکن برای جلوگیری از بدتر شدن روابط دو کشور اشاره دارد.
و سفیر سابق چین در واشنگتن که به زودی وزیر امور خارجه شد در آخرین سخنرانی خود در ماه دسامبر در ایالات متحده، به جای تقابل، خواستار همکاری برد-برد شد. تصادفی نیست که معاون نخست وزیر چین ماه گذشته در جریان حضور خود در داووس بر ضرورت تداوم جهانی سازی و استقبال کشورش از سرمایه گذاری‌های خارجی تاکید کرد.
در همین حال، برخی از شرکت‌های چینی برای حفظ دسترسی به بازار ایالات متحده، کسب و کار خود را به مکزیک منتقل می‌کنند.
در واقع بالون جاسوسی نباید به بحران تبدیل شود، ما در عصر جاسوسی ماهواره‌ای و جاسوسی سایبری زندگی می‌کنیم. و البته آمریکا هم از چین جاسوسی می‌کند.
یک مقام نظامی ایالات متحده در اظهارات هفته گذشته به «واشنگتن پست» گفت که بالون جاسوسی قادر به کندوکاو هیچ اسرار نظامی مهمی نیست. واشنگتن اعتراف کرد که بالون‌های جاسوسی قبلاً وارد حریم هوایی آمریکا شده بودند، اگرچه آخرین بالون واضح‌تر بود که آن را به یک موضوع سیاسی تبدیل کرد. پس از تلاش برای مدیریت بی سر و صدا از طریق مجاری دیپلماتیک در طول دو روز، دولت بایدن سفری را که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا برنامه ریزی کرده بود، به دلیل خشم حاکم بر پایتخت آمریکا در آخرین لحظه لغو کرد.
در مقابل، چینی‌ها که انتظار ملاقات بین بلینکن و رئیس‌جمهوری چین را داشتند، با بیانیه‌ای آرام پاسخ دادند و صرفاً اعلام کردند که لغو این دیدار یک تصمیم آمریکایی است.
با این حال، آمریکایی‌ها به بیش از لغو دیدارها دست زدند. در اواخر ژانویه، دولت بایدن ژاپن و هلند را متقاعد ساخت که به شرکت‌های خود دستور دهند تا همان محدودیت‌های ایالات متحده را بر صادرات فن‌آوری تولید نیمه هادی به چین اعمال کنند.
اکنون، واشنگتن بر دولت کره جنوبی نیز فشار می‌آورد تا صادرات فن‌آوری تراشه‌های رایانه‌ای به چین را محدود کند.
همزمان، هفته گذشته دولت بایدن با هند برای افزایش همکاری در زمینه فن‌آوری پیشرفته و تسلیحات پیشرفته به توافق رسید. هدف این توافقنامه و محدودیت‌های تجاری فوق‌الذکر این است که آمریکا را قادر سازد تا از توانایی‌های تکنولوژیکی پیشرفته چین پیشی بگیرد.
همزمان وزیر دفاع آمریکا از انعقاد توافق با فیلیپین خبر داد تا آمریکایی‌ها بتوانند چهار پایگاه نظامی جدید در جزیره شمالی لوزون در نزدیکی تایوان بسازند.
دولت بایدن، بیش از دولت ترامپ، از شبکه سنتی اتحادها و شرکا برای متقاعد کردن سوء استفاده می‌کند؛ و در صورت لزوم، کشورهای دیگر را برای کمک به مهار چین تحت فشار قرار دهد. در مقابل، چین فاقد فهرست مشابهی از متحدان است.
همچنین، دولت بایدن در ماه گذشته مشارکت خود را در جنگ اوکراین تشدید کرد. تصمیم برای ارسال تانک و متقاعد کردن آلمان برای ارسال تانک، اقدامی بود که هیچ یک از پایتخت‌های جهان یک سال پیش انتظارش را نداشتند.
علاوه بر این، دولت بایدن به اوکراین توپ‌های جدیدی می‌دهد که می‌توانند اهدافی را بیش از دو برابر دورتر از سیستم‌های توپخانه‌ای که قبلاً به اوکراین عرضه می‌شد هدف قرار دهند. بنابراین، انتظار می‌رود که توپخانه جدید کار بهتری برای هدف قرار دادن اهداف در داخل روسیه انجام دهد. واضح است که واشنگتن امروز دیگر مانند گذشته نگران احتمال واکنش روسیه با استفاده از سلاح‌های هسته‌ای نیست.
در همین حال و تحت فشار واشنگتن، شرکت خدمات فرودگاهی ترکیه «هاواس»، اخیرا به خطوط هوایی روسیه اعلام کرد که برای رعایت تحریم‌های آمریکا، تامین قطعات یدکی آمریکایی هواپیماهای‌اش را متوقف خواهد کرد.
مشخص است که ترکیه به دلیل تحریم‌های موجود در فرودگاه‌های مناطق مختلف غرب، مدخل بسیار مهمی برای مسافران روسیه است. روسیه نیز مانند چین تاکنون قادر به پاسخگویی به تشدید فشار اخیر آمریکا نبوده است.
در نهایت، به نظر می‌رسد که سومین دشمن بزرگ واشنگتن - ایران - با اقدامات فزاینده‌ای از سوی متحد آمریکا، اسرائیل مواجه است. حمله «پهپادی» به اصفهان تنها به نامه ایران به دبیرکل سازمان ملل منجر شد. این کمترین پاسخ دیپلماتیک ممکن است و فلسطینی‌ها می‌توانند بر اساس تجربه خود به ایرانی‌ها در مورد نتیجه مورد انتظار مشاوره دهند.