برگشتگان از فضا به سیاره‌ای دیگر

کره زمین این روزها چطور به نظرمی‌رسد اگر از آن بالا نگاهی به آن بیاندازی؟ مثلا از یک سفینه فضایی یا سیاره‌ای دیگر مانند آن سیارهایی که بشر پا روی آنها گذاشته یا در اطراف آنها چرخیده؟ خیابان‌های خالی از رهگذر شهرها چطور دیده می‌شوند؟ مناطق توریستی که همچون بازمانده بناهایی سرپا ایستاده‌اند؟ ساختمان‌های به هم چسبیده‌ای که سکون و سکوت برآنها خیمه زده و انگار خیلی وقت پیش ساکنان آنها را ساختند تا درآنها اقامت کنند، اما به لانه‌هایی تبدیل شدند تا از ترس دشمنی ناشناس که در میان محله‌ها پرسه می‌زند، درآنها مخفی شوند؟
این پرسش‌ها وقتی به ذهنم خطور کرد که خبر فرود آمدن سفینه فضایی بین‌المللی بایکونور در جنوب قزاقستان را می‌خواندم که صبح جمعه گذشته اتفاق افتاد. فضانوردان ازآن پیاده شدند تا ببینند همه چیز در این کره تغییر کرده است. نه درآغوش گرفتنی. نه دست دادنی. بدن انسان‌ها از همدیگر دور. دهان‌ها و دماغ‌های پوشیده با ماسک‌ها. صحنه‌ای از ساکنان کره‌ای که سه فضانورد از شش ماه پیش که سوار برسفینه خود رفتند، ندیده بودند. زندگی درآن زمان عادی بود و اقدامات بهداشتی معمولا برای محافظت از کسانی که زمین را به قصد کشف سیاره‌های دیگر ترک می‌کردند انجام می‌پذیرفت. حالا برعکس شده است. دستورالعمل‌هایی که روی کره زمین اعمال می‌شوند خیلی سفت و سخت‌تر ازآنهایی است که سرنشینان سفینه در داخل ملزم به اجرای آنها بودند؛ آنها نیازی به فاصله گرفتن از همدیگر نداشتند و توصیه‌های پیشگیرانه محدود به زمانی مشخص‌اند که می‌دانند چه زمانی به پایان می‌رسد.
به همین دلیل سرنشینان سفیه، اندرو مورگان و جسیکا میر امریکایی و اولگا اسکریوپوچکا روسی از دیدن گروه فنی ایستگاه زمینی که درآن فرود آمدن شوکه شدند که صورت‌ها و دست‌های خود را با ماسک و دستکش پوشانده بودند. گروه پزشکی مأمور نگهداری فضانوردان و بازگرداندن آنها به زندگی معمولی روی زمین، مجبور به رعایت قرنطینه و نظارت پزشکی کامل به مدت یک‌ماه شد تا مطمئن شوند افراد آن مبتلا به ویروس «کووید-19»(نام فنی ویروس بزرگ) نشده باشند. صحنه‌ای که در قبل برعکس بود. مسافران فضا خود نیازمند مراقبت و جداسازی و پاکیزه ساختن دست‌ها بودند. زمین پیش از «کرونا» مناسب اقامت بشر و آمیختن آنها بایکدیگر بود و فضای بیرون آن، خود جهانی ناشناخته است که نیاز به محافظت خود از آن بودیم. به همین دلیل خیلی عجیب نبود که ببینیم جسیکا مایر بازگشت به زمین درحال حاضر را مسئله‌ای سخت می‌بیند. او با توجه به تجربه‌اش به افرادی که در خانه خود منزوی شده‌اند پیشنهاد می‌کند راه کم ضرری برای پرکردن وقت خود پیدا کنند؛ انجام تمرین‌های ورزش روزانه، تعامل به روش خوب با اطرافیان و تلاش برای پرکردن وقت خود با سرگرمی‌هایی که دوست دارند.
جسیکا گفت: انگار ما به سیاره دیگری برگشته‌ایم. در سفینه خودمان تنها سه نفری بودیم که تن به برنامه‌های پیشگیرانه و انزوایی که امروزه بر چند میلیارد بشر اعمال می‌شود ندادیم.
در مقابل شرایط بسیار سختی که ساکنان کره زمین تجربه می‌کنند و پایان بندی نامشخصی که دارد، آدم آرزو می‌کند سوار بر سفینه‌ای شود و به فضا فرار کند. البته پیش از این ساکنان زمین وباها و فجایعی را پشت سرگذاشته‌اند و پس از اینکه جان میلیون‌ها آدمی را گرفتند، بشریت توانست ازآنها عبور کنند. اما به دلایلی براین باور بودیم که پیشرفت علمی در این دورانی که در آن زندگی می‌کنیم به ما این اجازه را می‌دهد خود را از خطرهایی که پیش می‌آیند نجات دهیم، مانند خطر «کرونا» یا دست‌کم در تهیه نقشه‌ راهی که به ما کمک کند پایان این کابوس را ببینیم. برعکس، هرچه نظریات دانشمندان و کارشناسان و پزشکان روی صفحات تلویزیون‌ بیشتر شد، نگرانی از جمله‌ای که مرتب روی زبان‌ها تکرار می‌شود افزایش یافت: همه تلاش‌مان را می‌کنیم تا واکسنی پیدا کنیم که بتواند مانع از ابتلای فرد یا معالجه اشخاص مبتلا بشود، اما منتظر راه حل جادویی یا پایان نزدیک نباشید. مسئله زمان می‌برد. ما با ویروسی خطرناک روبه رو هستیم که بشریت تاکنون مانند آن را ندیده است.
پس از این هشدار کشنده تلویزیون را خاموش می‌کنی و به رختخوابت برمی‌گردی. رؤیای روزهایی را می‌بینی که برنامه‌های روزانه‌ات این بود؛ صبح ازخواب بیدار می‌شد و سرکارت می‌رفتی. از شلوغی و ترافیک خیابا‌ن‌ها می‌گریختی یا میزی در رستورانی پیدا می‌کردی که دوستان و افراد خانواده‌ات دور آن جمع می‌شدند یا یک صندلی در سالن‌های موسیقی رزرو می‌کردی تا از یک برنامه شبانه موسیقی لذت ببری، یا برای رفتن به شهری که قبلا نرفته بودی برنامه ریزی می‌کردی. همه اینها به گذشته پیوست.
امروز تنها تفریح مجاز درون اتاق‌های تنگ یا خیابان‌های دور و اطراف است. با پنهانکاری مانند دزدی روی پیاده‌رو راه می‌روی و از برخورد نگاه‌ها به یگدیگر یا برخورد بدن کسانی که به تو نزدیک می‌شوند پرهیزمی‌کنی.
روی سفینه‌ای که از ایستگاه زمینی بین‌المللی بایکونور به فضا رفت، پس از اینکه سفینه سه فضا نورد برزمین نشست، یکی از سرنشینان جدید دانشمند امریکایی بود به نام کریس کاسیدی. کریس درحالی که پا به سفینه می‌گذاشت جمله‌ای گفت که می‌توانیم تکرارش کنیم: نمی‌توانم شادی خودم را از فرصت پیش آمده برای ترک زمین در این دوره سخت پنهان کنم که در طول زندگی مانند آن را ندیده‌ام.
کاسیدی و همکاران روس‌اش شش ماه را در پایگاه فضایی خود سپری خواهند کرد. حتما با خود این سئوال را خواهند داشت که همه ما را درگیر خود ساخته است: آیا سیاره ما موفق به غلبه برآن ویروس شد یا اینکه هنوز به مبارزه خود برای چیره شدن برآن ادامه می‌دهد.