ثروتی که نمی‌شناختیم

همایش بین‌المللی اکتشاف و استخراج معدن دیروز با حضور بسیاری از شرکت‌های داخلی و بین‌المللی در ریاض آغاز به کارکرد. با وجود غیبت برخی نام‌های جهانی، عدم حضور برخی بازیگران چندان از درخشش همایش نکاست چرا که شمار شرکت کنندگان در نمایشگاه و همایش بسیار فراتر از تصورم بود، به خصوص که همایش تخصصی در زمینه معدن است و برخی شرکت‌های برجسته که درچندین قاره فعالیت می‌کنند حضور داشتند.
در طول زمان گفت‌وگوها، جلسات و بحث و بررسی‌ها فهمیدم سعودی تعدادی از معادن را دارد که جهان امروز نیازمند آنهاست مانند مس، کوبالت، قلع، لتیوم و اورانیوم و ارزش این معادن حدود 1.3 تریلیون دلار( نزدیک به4.9 میلیارد ریال) برآوردمی‌شوند و به گفته چندی پیش مدیر اجرایی هیئت اکتشاف ژئولوژی عبدالله الشمرانی این یک ارزیابی قدیمی است که با بالا رفتن قیمت معادن در زمان کنونی قابل افزایش است.
آیا این معادن جدید هستند و ناگهان پیدا شدند؟ البته نه، همه این ثروت‌ها به قدمت زمین و پیش از ظهور انسان بر سرزمین عرب قدیمی‌ترند، اما این ثروت برای ما جدید است و تازگی دارد که پیش از این چیزی‌ درباره آن نمی‌دانستیم و به پیدا شدن تعدادی ژئولوژیست غربی نیاز داشتیم که برای کشف گنجینه‌های سرزمین عرب‌ها آمدند. 
تا به امروز این ثروت‌ها بدون وجود صنایع تبدیلی که آنها را به محصول نهایی تبدیل کنند ارزشی ندارند. برای نمونه با لتیوم موجود در لایه‌های زمین دراینجا چه خواهیم کرد؟ اگر ماشین‌های برقی ظهور نمی‌یافتند و نیاز شدید به باطری‌های ساخته شده از لتیوم نبود چه استفاده‌ای از آن می‌کردیم؟
لتیوم گنجی است برای آینده و مسئولان برنامه‌‌ریزی پادشاهی این را خوب می‌دانند و می‌فهمند تقاضا برای ماشین‌های برقی به معنای تقاضا برای لتیوم سعودی است با وجود آنکه پادشاهی بزرگ‌ترین کشور تولید کننده آن نیست اگر آن را با افغانستان مقایسه کنیم. مدیر اجرایی برنامه‌های صنایع ملی و خدمات لوجستیکی(ندلب) سلیمان المزروع درسخنانی گفت، پادشاهی خواستار سرمایه‌گذاری تبدیلی لتیوم است که با رشد عرضه ماشین‌های برقی از سالانه 3 میلیون خودرو درحال حاضر به بیش از 70 میلیون ماشین طی اندک سال‌های آینده، تقاضا برای آن افزایش می‌یابد.
چیزی که در طول این روز پر از صحبت درباره معادن که به طور طبیعی گفت‌وگویی خشک و صنعتی خشک و خسته‌کننده است، ذهنم را مشغول کرد اینکه چه ثروت‌هایی داریم که چیزی درباره آنها نمی‌دانیم یا اگر بدانیم، اکنون دانایی ما کمکی به بهره‌برداری از آنها نمی‌کند بدون‌ آنکه به شرکت‌ها و صنایع دیگر نیاز داشته باشیم که درکشورهای دیگر متولد شده باشند؟
چیزی که امروز کشف کردم اینکه جهان آکنده از ثروت است و زمین بخشنده و آسمان برهیچ کسی بخل نمی‌ورزد و عامل غنا و فقر انسان است و نقص در دانایی و محدودیت دانش نه کمبود ثروت که ثروت وجود دارد، اما انسان گاهی پی به اهمیت نمی‌برد همان طور که هیچ کسی ارزش وقت را نمی‌داند که بزرگ‌ترین ثروت زندگی هرفرد محسوب می‌شود.
مسئله مهم‌تر دیگر: بدون وجود نظام سیاسی و اجتماعی با ثبات که به سرمایه‌گذارها در بهره‌برداری از ثروت‌ها کمک کند، این همه ثروت چه فایده‌ای دارد؟ بهره‌برداری از آنها چه فایده‌ای دارد اگر به شکل مواد خام و نه محصولات نهایی مورد استفاده قرارگیرند؟
آنچه همه این سرمایه‌گذارها در معادن را که دیروز به ریاض آمدند تشویق می‌کرد، یک مسئله است؛ وجود چشم‌اندازی روشن و واضح در حکومت و نظامی عادل و ثبات سیاسی. چون اغلب کشورهای فقیر آکنده از ثروت‌اند، اما پر از دزد و سیاست‌مدارهای مزدوراند. نبود این مسئله در سعودی همراه با برنامه مبارزه با فساد دولتی بود که درگذشته مانع از رسیدن هرسرمایه‌گذار به ثروت‌ها به شکل سالم می‌شد، پادشاهی را اکنون در جایگاهی بسیار قوی قرارداده تا مرکز جدیدی برای صنایع معدنی بشود.
و پرسش مهم‌تر همچنان مطرح می‌ماند، چه ثروت‌های دیگری وجود دارد که تا به امروز ازآنها بی‌خبریم؟