وائل مهدی
روزنامه نگار حوزه نفت روزنامه "الشرق الاوسط"
TT

«اوپک پلاس» شاید مسیر خود را در اولین آزمون سیاسی تغییر ندهد

ائتلاف «اوپک پلاس» در جلسه روز(چهارشنبه) خود با چالشی بزرگ روبه رو می‌شود؛ چرا که با چالش سیاسی مواجه است و نه اقتصادی که در احتمال اعمال تحریم‌های گسترده علیه نفت روسیه از سوی ایالات متحده و متحدان آن در نتیجه حمله به اوکراین خلاصه می‌شود. اعمال ممنوعیت صادرات نفت یا اعمال تحریم‌ها برای سازمان «اوپک» اتفاقی جدید نیست که اعضایش به این مسئله با کشورهای زیادی مانند ایران، ونزوئلا و عراق عادت کرده‌اند.
اما اعمال ممنوعیت برنفت کشوری خارج از «اوپک» و عضو کشورهای ائتلاف «اوپک پلاس» مانند روسیه مسئله‌ای جدید است.
تعامل با این موضوع این بار دشوار خواهد بود؛ چون تحریم‌ها شامل مهم‌ترین عضو ائتلاف در خارج از «اوپک» می‌شود؛ و با این کار ائتلاف خود را در تنگنایی می‌یابد که بیرون رفتن از آن به هیچ وجه آسان نیست.
روسیه تلاش کرد از راه تماس تلفنی دیروز با ولیعهد امارات شیخ محمد بن زاید در شامگاه جلسه چهارشنبه «اوپک پلاس» با «اوپک» تماس برقرارکند. و این تماس پیام‌های بسیاری دارد و مهم‌ترین آنها اینکه ثبات بازار اولویت همه است؛ که نشان می‌دهد روسیه قصد ندارد  از تعهدات خود نسبت به ائتلاف عقب‌نشینی کند.
صداهای بسیار با فرضیه‌های زیادی شنیده شد از جمله اقدام به افزایش تولید ائتلاف یا تقاضا از سعودی برای تزریق نفت بیشتر یا تقسیم سهم روسیه در بازار بین کشورهای «اوپک» که روسیه درصورت اعمال تحریم‌های شدید علیه آن از دست می‌دهد.
همه این فرض‌ها را به سختی می‌توان عملی کرد چون وضعیت روسیه بسیار پیچیده است؛ برعکس کشورهای «اوپک» بیشتر نفت خود را از طریق شبکه خطوط لوله صادر می‌کند و آن را به مشتریانش در آسیا و اروپا می‌رساند. همچنین اروپا برای دستیابی به نفت و گاز به روسیه اتکا دارد؛ و این قاره پیر را در موقعیت ضعف دربرابر روسیه قرارمی‌دهد. و نمی‌توان نفت را بدون گاز تحریم کرد.
جایگزین کردن گاز روسی با گاز مایع مسئله‌ای دشوار است و نیازمند چندین سال زمان برای ایجاد ایستگاه‌هایی در کشورهای دریافت کننده و صادر کننده گاز مایع است. و همین مسئله برخود نفت قابل انطباق است چون پذیرش نفت از راه دریا موجب افزایش هزینه بارگیری و حمل آن به مناطق داخلی است.
جایگزینی برای گاز روسی وجود ندارد؛ و این مسئله است که ماه گذشته امیرقطر شیخ تمیم بن حمد را برآن داشت تا بگوید پوشش کمبود آن سخت است. 
و نسبت به ائتلاف «اوپک پلاس» گرفتن هرگونه تصمیمی در حال حاضر آسان نیست؛ چون توافق کاهش تولید درسال جاری برای ماه‌های زیادی باقی می‌ماند و نمی‌توان توافق و طرح بازگرداندن تدریجی تولید به بازار را تغییرداد که از سال گذشته برای بازگرداندن 6 میلیون بشکه به بازار به میزان400هزار بشکه در روز درحال اجراست.
و برای آنکه «اوپک پلاس» بتواند مقداری بیشتر از آن میزان تزریق کند این مستلزم بازتوزیع سهمیه‌هاست و در اینجا اول باید به توافق با روسیه دست یافت؛ چون نقشی که در ائتلاف بازی می‌کند بسیار بزرگ است و خروج آن از ائتلاف معبد را بر سر کشورهای مصرف کننده خراب می‌کند.
و درحال حاضر به استثنای سعودی کشورهای زیادی وجود ندارند که قدرت تولید بسیار بالا داشته باشند. و بار جایگزینی یعنی بریدن از روسیه برسعودی خواهد بود؛ چرا که ریاض تلاش خواهد کرد با مسکو همآهنگی کند.
و «اوپک» برای طولانی مدت به روسیه نیازدارد؛ چون ثبات و اثرگذاری سازمان درحال حاضر بر ائتلاف قراردارد و ائتلاف بدون روسیه و کشورهایی که در منظومه آن قراردارند مانند قزاقستان و آذربایجان ادامه نمی‌یابد.
معلوم نیست که چین به درخواست‌های قطع رابطه پاسخ دهد و مانند سال گذشته مقدار مشخصی - براساس اطلاعات گمرکی چین-در حدود روزانه 1.6 بشکه خواهد پذیرفت. واین به معنای این است که سهمیه روسیه در بازار چین ثابت می‌ماند به طوری که پکن تلاش خواهد کرد رقیبی از «اوپک» برای جایگزینی کمبود روسی نشود.
همه این اطلاعات ما را به این نتیجه می‌رسانند که ائتلاف در جلسه امروز مسیر خود را به آسانی تغییر نمی‌دهد و مسائل همان طور که بود باقی می‌مانند تا زمانی که تصویر پیرامون مدت زمانی که جنگ با اوکراین می‌برد مشخص شود. و به نظر می‌رسد بهای نفت برای مدتی طولانی در سطح 100 دلار برای هربشکه باقی خواهد ماند.