مراحل عملیات روسیه در اوکراین؛ آنگونه که مسکو می‌بیند

عملیات ویژه نظامی که روسیه در اوکراین آغاز کرد البته مانند هر عملیات نظامی دیگر به شکلی روشمند براساس نقشه فرماندهی کل نیروهای مسلح، رئیس روسیه اتحادیه از حالت‌ها و مراحل مختلف می‌گذرد.
خبر از محتوای واقعی این نقشه نداریم، اما با اتکا بر چکیده اظهارات مقامات عالیرتبه نظامی روسیه و نظرات کارشناسان و تحلیل‌گران روس در رسانه‌های روسیه می‌توانیم بر برخی نشانه‌های مهم عملیات نظامی که با هدف محافظت از ساکنان دونباس از کشتار جمعی که در طول مدت هشت سال در جریان است انجام شده و نتایج آن مطلع شویم. 
-اول: مرحله اول عملیات ویژه که مضمون اصلی آن تضعیف توان نظامی نیروهای مسلح اوکراین و آزادسازی بخش زیادی از خاک دونباس(دو جمهوری دونتسک و لوهانسک) بود به پایان رسید. مراکز بزرگ ذخیره سازی تجهیزات نظامی، سلاح و مراکز ارتباطی نابود شد و نیروی هوایی، نیروی دفاع هوایی و ناوگان دریایی اوکراین واقعاً به طور کامل ویران شدند. اوکراین دیگر قدرت اصلاح و نگهداری تجهیزات سنگین ازکارافتاده و چه بسا تانک‌ها را نخواهد داشت و دیگر امکان عبور دادن اسلحه سنگین از اروپا یا ایالات متحده وجود ندارد و هیچ کسی نمی‌تواند خسارت‌هایی را که به آن وارد شده جبران کند. شهرهای بزرگ مانند کی‌یف، خارکف، چرنیگو، سومی و نیکولایف محاصره شدند. علاوه برآن، ارتش روسیه به طور کامل بر استان خرسون و بیشتر مناطق استان زابوریژیا مسلط شد. به گفته معاون اول رئیس ستاد کل نیروهای مسلح روسیه اتحادیه، سرلشکر سرگئی رودسکوی، نیروهای مسلح روسیه مأموریت اصلی مرحله اول عملیات ویژه را به اتمام رساندند. در همین حال شایان ذکر است که ارتش روسیه گاهی با مقاومت سخت نیروهای مسلح اوکراین و گروه‌های ملی‌گرای افراطی مواجه می‌شود. و با این حال می‌توان واقعاً درباره دست‌آورد جزئی یکی از مأموریت‌ عملیات ویژه سخن گفت؛ یعنی خلع سلاح اوکراین که نمایندگان روس در مذاکرات با تیم اوکراینی در میان دیگر مسائل آن را بررسی می‌کنند.
-دوم: سربازان روس با هوشیاری، جدیت و اثرگذاری همراه با دقت مطابق دستورات برای دوری گزیدن از وقوع تلفات میان افراد غیرنظامی و اجتناب از تخریب در حد امکان ضربه‌های دقیق وارد می‌کنند، در حالی که نیروهای مسلح اوکراینی و به خصوص جنگجویان گروه‌های ملی‌گرای افراطی که در کنار آنها می‌جنگند که روش‌هایشان شبیه روش‌ مورد استفاده نازی‌ها در زمان جنگ جهانی دوم است، نه شهرها و نه ساکنان آنها را استثنا نمی‌کنند. آنها با تمرکز در ساختمان‌های مسکونی می‌جنگند و به ساکنان اجازه نمی‌دهند از آنجا خارج شوند و ازآنها به عنوان سپر انسانی استفاده می‌کنند. آنها به مردم اجازه نمی‌دهند از گذرگاه‌های انسانی که روس‌ها ایجاد کردند استفاده کنند، حتی خود فرماندهی این نیروها به آنها رحم نمی‌کند و آنها را به سرنوشتی می‌سپارد که جز مرگ و نابودی درپیش ندارد و توجهی به نجات یا رهایی آنها نمی‌کند.
شکنجه و مجازات اسرای روس توسط نازی‌های اوکراینی موجب خشم همگانی شد. این رفتارها همه درقالب ویدیو ثبت شده است. درحالی که خسارت‌های ارتش روسیه، خواه در نیروی انسانی(طبق اعلام وزارت دفاع روسیه اتحادیه،1351 کشته و 3825 زخمی) یا در تجهیزات نسبت به نیروهایی به وسعت120 هزار سرباز چندان زیاد نیست. آنها برخلاف نیروهای اوکراینی به سادگی تجدید پذیرند با توجه به ذخیره بزرگی که روسیه دارد و هنوز ازآن استفاده نشده است.
سوم: تکمیل مرحله اول عملیات ویژه به گفته کارشناسان نظامی و آن طور که رودسکوی گفت، اجازه می‌دهد تلاش‌های اصلی بر تحقق هدف اساسی متمرکز شوند که آزادسازی دونباس است. در مرحله دوم عملیات ارتش روسیه و نیروهای دونباس به مرزهای اداری تاریخی دو منطقه دونتسک و لوهانسک می‌رسند. و پس از آزادسازی ماریوپل، راه زمینی مستقیمی از دونباس تا شبه جزیره کریمه بازمی‌شود به طوری که از آن طریق انتقال کامیون‌های نظامی و غیرنظامی و جابه‌جایی افراد صورت می‌گیرد. همچنین کارشناس نظامی یوگنی لنین نتیجه می‌گیرد با توجه به اینکه دریای آزف برای روسیه به یک دریای داخلی تبدیل می‌شود، دیگر اوکراینی‌ها نه از راه خشکی و نه از راه دریا نمی‌توانند به این منطقه برسند.
چهار: وزارت دفاع روسیه همان طور که معاون وزیر دفاع روسیه اتحادیه الکساندر فومین گفت تصمیم گرفت « فعالیت نظامی را در دو سمت کی‌یف و چرنیگو را به طور اساسی کم خواهد کرد». این کار با هدف تقویت اعتماد متقابل انجام شد که برای مهیا ساختن شرایط لازم ادامه مذاکرات و تحقق هدف نهایی لازم است که در امضای معاهده درباره وضعیت بی‌طرفی و غیرهسته‌ای بودن اوکراین تجسم می‌یابد همچنین در خصوص مهیا ساختن تضمین‌های امنیتی آن.
بدون شک با فرارسیدن زمان انتشار این مقاله اطلاعات بیشتری پیرامون نتایج اولیه مذاکرات بین دو هیئت که روز 29 و 30 مارس در استانبول برگزار شد، آشکار می‌شود(دست‌کم درباره این مسئله). به معنایی دیگر، به هیچ وجه به شهر کی‌یف و برخی شهرهای بزرگ دیگر حمله نمی‌شود و به نظر می‌رسد این موضوع بخشی از مأموریت ارتش روسیه نبود. و در توضیح این تصمیم کارشناس مورد اشاره گفت، نیروهای روس تنها برای « انحراف توجه نیروها و منابع طرف اوکراینی برای دفاع از شهرها» رو به این شهرها آوردند. عملاً این مسئله محقق شد به طوری که بسیاری از نیروها برای دفاع از شهرهای بزرگ درآنجا متمرکز شدند و امکانات نظامی به آن سمت سرازیر شد. به اندازه کافی واحد‌های بزرگی از نیروهای اوکراینی برای دفاع از این شهرها در آن شهرها متمرکز شدند. به طوری که واقعا می‌بینیم نیروهای مسلح اوکراینی تجهیزات نظامی و شمار زیادی افراد در این شهرها متمرکز ساختند.
آیا می‌توان آغاز مرحله سوم عملیات ویژه را پیش‌بینی کرد؟ نمی‌توان چنین پیش‌بینی بکنم و به نظرم هنوز زود است. و با این حال بار دیگر به نظر کارشناس نظامی یوگنی لنین اشاره می‌کنم که به مأموریت‌های احتمالی عملیات نظامی پرداخت جایی که می‌گوید« نیروهای روسیه پس از انجام موفقیت آمیز مرحله دوم(مسئله‌ای که درآن شکی نیست) به احتمال زیاد نیروهای خود را بازسازی کند و به احتمال زیاد( قطع ارتباطی در طول مرز با مولدوا اتفاق خواهد افتاد و نیکولایف و اودسا از غرب اوکراین جدا خواهند شد و ارتش روسیه در ساحل سمت راست رود دنیپر به راه خود ادامه خواهد داد. و مرحله پایانی تکمیل عملیات در بخش غربی اوکراین خواهد بود. و شاید لهستان برای آنچه محافظت از باقمیانده خاک اوکراین گفته می‌شود حضور یابد و نیروهای خود را به لوو گسیل دارد. مجارستانی‌ها نیز برای محافظت از شهروندانی که موفق به دریافت گذرنامه جمهوری مجارستان شدند در منطقه کارپات حضور خواهند یافت. و در اینجا اوکراین به پایان می‌رسد)». به نظرم این بخش اخیر از پیش‌بینی‌های کارشناس نوعی خیالپردازی است.
بسیار مهم‍تر از این پیش‌بینی مأموریت دیگر در طرح روسی است که به آن «ریشه‌کنی نازیسم از اوکراین» گفته می‌شود. به نظر می‌رسد اجرای این مأموریت با مشکلات زیادی روبه رو می‌شود چون ایدئولوژی ملی‌گراهای رادیکال، عقل وفکر اوکراینی‌ها در طول مدت دوره پس از اتحاد جماهیرشوروی به خصوص هشت سال گذشته به طور کامل مسموم ساخت. اینجا تنها می‌توانم این افکار مسموم را با افکار گروه «داعش» مقایسه کنم که مانند سازمان «بخش راست»، «آزوف» و دیگر گروه‌های نازی اوکراین در روسیه به طور کامل ممنوع است. محال است که بتوان تنها با روش‌های قدرت براین افکار غلبه کرد. حال آنکه شایسته است درمقاله‌ای مستقل به این مسئله پرداخت.