زاهی حواس
وزیرمشاور سابق درامور آثار باستانی مصر و مدیر آثار جیزه
TT

اسکندر کبیر کجا دفن شده است؟  

کشف مقبره‌ اسکندر کبیر، رؤیایی است که باستان‌شناسان در سراسر جهان آرزوی آن را دارند. برخی معتقدند که اسکندر در اسکندریه دفن شده، در حالی که برخی دیگر باور دارند که مقبره‌ او در سوریه قرار دارد.
اولین کاوش‌های غیرعلمی توسط یک آشپز یونانی که در یکی از رستوران‌های یونانی اسکندریه کار می‌کرد، انجام شد. این آشپز توانست تعدادی از تاجران ثروتمند یونانی ساکن اسکندریه را متقاعد کند که محل دفن اسکندر را می‌داند. بنابراین، برخی از آن‌ها او را تأمین مالی کردند و او کاوش‌های خود را در منطقه‌ «محطة الرمل» آغاز کرد.
در آن زمان، من شانزده ساله بودم و در سال اول دانشکده‌ ادبیات دانشگاه اسکندریه تحصیل می‌کردم. در آن دوره، قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای کاوش‌های باستانی وجود نداشت، به همین دلیل، این آشپز موفق شد مجوز حفاری دریافت کند! او سال‌ها در نزدیکی «محطة الرمل» حفاری کرد، اما هیچ مدرکی که نشان‌دهنده‌ مقبره‌ اسکندر باشد، پیدا نشد.
دومین تلاش نیز توسط برخی ماجراجویان در خیابان نبی دانیال در اسکندریه انجام شد. آن‌ها مقبره‌ای را یافتند و به اشتباه تصور کردند که متعلق به اسکندر است.
پس از آن، یک زن یونانی، به طریقی نامعلوم، موفق شد مجوزی برای حفاری در واحه‌ سیوه بگیرد. در آنجا، معبد معروف وحی قرار دارد که باستان‌شناس آلمانی، شتاین‌دورف، آن را کشف کرده بود. این زن ادعا کرد که مقبره‌ اسکندر کبیر در این معبد قرار دارد.
متأسفانه، او در کنار رئیس وقت سازمان آثار باستانی، در یک کنفرانس خبری اعلام کرد که مقبره‌ اسکندر را کشف کرده‌اند! این ادعا یکی از بزرگ‌ترین رسوایی‌های تاریخ باستان‌شناسی بود.
اما یک داستان جالب دیگر، مربوط به دعوت من برای شرکت در یک جشنواره‌ی سینمایی در شهر ساحلی کورتونا در ایتالیا است. این جشنواره هر سال برگزار می‌شود و مهمانان مشهوری از هالیوود، از جمله ریچارد درایفس و رالف الیور، در آن حضور داشتند.
در زمان شام، من روبه‌روی یکی از آن‌ها نشسته بودم و در کنار او مترجمی که از سوی جشنواره تعیین شده بود، حضور داشت. ناگهان او به من گفت: «من محل دفن اسکندر کبیر را می‌دانم!»
من سعی کردم پاسخی به او بدهم و از او خواستم که درباره‌ آثار باستانی صحبت نکند. به او تأکید کردم که ادعای او کاملاً بی‌اساس است. حتی به او گفتم که فیلم «اسکندر» که او تهیه کرده بود، فیلمی بسیار کسل‌کننده بود و من فقط ۱۵ دقیقه از آن را تماشا کردم!
تنها باری که حفاری‌های علمی برای یافتن مقبره‌ اسکندر انجام شد، توسط دکتر فوزی الفخرانی در گورستان لاتین اسکندریه بود.