عبدالرحمان الراشد
روزنامه‌نگار و روشنفکر سعودی، سردبیر سابق روزنامه «الشرق الاوسط» و مدیر سابق شبکه العربیه
TT

جنگ آخرین کیلومتر غزه

نیروهای اسرائیلی بیش از سه ماه و نیم پس از آغاز پیشروی خود از منتهى اليه شمال، امروز در آخرین نقطه در جنوب غزه ایستاده اند. این نیروها كه از شمال غزه به شهر غزه، بیت لاهیا و بیت حانون گذشتند و اکنون در خان یونس اند، در مسير خود شهرها و اردوگاه‌های نوار را ویران ساختند و مردمان شان را آواره کردند. این نیروها در آستانه یورش به رفح آخرین شهر فلسطین در مجاورت مرز با مصر هستند. مصر نیز به نوبه خود تانکهای خود را در نهايت آمادگی قرار داده و نیروهای مسلح آن از ترس عبور نیروهای اسرائیلی و تعقیب جنگجویان «حماس» مرزها را تحكيم بخشيده و مى خواهند مانع از ورود یک میلیون و نیم پناهجوی احتمالی فلسطینی به داخل مرزها شوند. و این یک وضعیت بسیار دشوار در همه سطوح است.
این آخرین کیلومتر از طول چهل و یک کیلومتر نوار غزه است. ترس از اين است كه خونین ترین و غم انگیزترین روزهاى جنگ آنجا رقم بخورند. بیش از نیمی از جمعیت نوار غزه در این شهر تجمع کردند و بیشتر آنها با فرار از جهنم جنگ به آنجا پناه بردند. اگرچه جامعه جهانى از اسرائیل می‌خواهد که به رفح حمله نکند، اما می‌دانیم که نیروهایش برای پایان دادن به اقتدار «حماس» و جنگجویانش وارد آن می‌شوند و شرایط خود را تحمیل می‌کنند.
مصر با وجود حمایت آمریکا و اروپا از اسرائيل وارد جنگ با آن نخواهد شد، به خصوص که «حماس» آغازگر آن در 7 اکتبر بود و نه تنها مصر، بلکه حتی متحدان «حماس» نیز از این کار سرباز زدند؛ ایران، سوریه و «حزب الله» همگی به سرعت آن را رد کردند و طرفی در جنگ آن نخواهند بود. طرف‌های میانجی بارها از جنبش خواستند آزادی گروگان‌های اسرائیلی، عقب‌نشینی از غزه و واگذاری مدیریت به تشکیلات خودگردان فلسطین را بپذیرند، اما «حماس» رویارویی و جنگ را برگزيد.
اسرائیل با رسیدن به ورودی رفح می گوید که تنها پس از پایان جنگ راه حل را می پذیرد. تفاهم در پاریس بین رهبران سرویس های امنیتی آمریکا، مصر، قطر و اسرائیل صورت گرفت. پروژه راه حل سه مرحله ای دارد: اول: یک آتش بس موقت که ممکن است یک ماه و نیم طول بکشد. آزادی یک سوم از گروگانها، کودکان، زنان و سالمندان اسرائیلی در ازای آزادی تعدادی از اسرای فلسطینی که با میانجی ها توافق شد. در طول آتش‌بس، کمک‌های بشردوستانه و بیمارستان‌های سیار بیشتر اجازه ورود خواهند داشت. اسرائیل متعهد شد که عملیات نظامی را متوقف کند، اما تحت عنوان پیگرد امنیتی ادامه خواهد داد.
مرحله دوم: آزادی گروگانهای باقی مانده اسرائیلی در ازای تعدادی دیگر از اسرای فلسطینی. مرحله آخر: حکومتی برای مديريت غزه به احتمال زیاد توسط «سازمان آزادیبخش» و خروج «حماس» و «جهاد اسلامی» از نوار تصویب خواهد شد.
هیچ پيش بينى برای تغییر معادله قدرت در غزه یا مانع از ترتیبات وجود ندارد. با توجه به اینکه اسرائیل در ماه های گذشته توانست با سیاست زمين سوخته، شبکه «حماس» را نابود، جمعیت را آواره و غزه را تجزیه کند.
جنگ غزه طولانی ترین و خشن ترین جنگ عربها و فلسطین و اسرائیل است. جنگ ژوئن 1967 شش روز و جنگ اکتبر 1973 بیست روز در جبهه مصر به طول انجامید. حمله به بیروت در سال 1982 هفت هفته طول کشید و جنگ «حزب الله» و اسرائیل در لبنان در سال 2006 پنج هفته به طول انجامید. جنگ قبلی غزه در سال 2014 پنجاه روز به طول انجامید.
این جنگ متفاوت است. بیش از هر جنگ قبلی با اسرائیل، غیرنظامیان- حدود سی هزار فلسطینی-، امدادگران، و فعالان رسانه‌ای بیشتر کشته شدند. واکنشهای رسمی بین المللی محدود بود. واکنشهای مردمی گسترده بود، اما نمادین باقی ماند. پیامدهای جنگ به پایان نرسیده و خطرناک ترین آنها برای مصر است که نگران است اسرائیل براى خلاص شدن از یک میلیون و نیم فلسطینی در نوار غزه آنها را به مرزهای مصر روانه كند و اسرائیل به آنها اجازه برگشتن ندهد. پیامدهای آن به اردن رسید، جایی که «حماس» تلاش کرد تا نیروهای محلی را بسیج کند و کشور را به سمت هرج و مرج سوق دهد و اسرائیل از طریق رسانه های خود در مورد آواره کردن فلسطینی ها از رودخانه اردن صحبت می کند. اردن همچنین در معرض حملات گروه‌های مسلح در سراسر مرز سوریه قرار دارد و گروه‌های مسلح عراقی همچنان تهدید می‌کنند که از طریق الانبار وارد اردن می‌شوند. اگرچه «حزب الله» اعلام کرد که مخالف كشانده شدن در جنگ است، اما نیروهای اسرائیلی جنگجويان این حزب را مجبور كرد به سمت رودخانه لیطانی عقب نشينى كنند و تهدید کردند در صورت ادامه حضور جنگجویان در آن منطقه، آنجا را دوباره اشغال خواهند کرد.

کمتر از یک هفته تا ضرب الاجل آمریکا به شبه‌نظامیان حوثی یمن باقی مانده که در صورت ادامه حمله به کشتی‌های تجاری در دریای سرخ، در فهرست شبه‌نظامیان تروریستی قرار خواهند گرفت.
نمی توان پیش بینی کرد که نیروهای اسرائیل در دروازه های رفح چه خواهند کرد. نخست وزیر نتانیاهو، برای اولین بار، مطمئن به نظر می رسد و می خواهد در رفح اعلام پیروزی کند.
آیا راه حل دیگری جز جنگ در رفح وجود دارد؟ مذاکرات می تواند ادامه یابد، زیرا توافق بر سر راه حل بسیار نزدیک است و «حماس» به پذیرش توافقی نزدیک تر است که بتواند خون ساکنان شهر را در امان نگه دارد، پایان جنگ را اعلام کند و رفح را نجات دهد. با این حال به نظر می رسد نتانیاهو آن روز را نمی خواهد گرچه هفته ها پیش آماده پذیرش آن بود تا به نیروهایش آسيبى نرسد، اما اکنون خود را براى آخرین نبرد آماده می کند و به دنبال آن است تا بر خرابه های یک شهر ویران بايستد.