نشست ریاض در برابر فردای پس از بحران

در ریاض، نشستى با محوریت سه جنگ بزرگ یعنی غزه، لبنان و ایران برگزار شد. وقایع بزرگی که هنوز منطقه را درگیر کرده و درگیری‌ها همچنان ادامه دارد. این نشست به منظور آغاز یک جنگ متقابل نبود، بلکه برای توقف آن و محافظت از منطقه در برابر پیامدهای خطرناک احتمالی‌ آن که در افق پدیدار شده، مانند آوارگی دو میلیون فلسطینی، اشغال جنوب لبنان و گسترش برخوردهای اسرائیل در عراق و سوریه برگزار شد.
نشست کشورهای عربی و اسلامی در ریاض با هدف نمایندگی دامنه گسترده‌ای از اندونزی تا مغرب و از اقیانوس آرام تا اقیانوس اطلس برگزار شد. این نشست به تقاضای کشورهایی که در خط آتش تهدید قرار دارند، از لبنان تا یمن، پاسخ داد.
این یکی از معدود نشست‌هایی بود که بدون اختلاف نظر بر سر نتایج نشست‌های عربی و اسلامی آغاز و پایان یافت و این به دلیل توافق بر سر مسائل مطرح شده و صدور اعلامیه‌ای مشترک بود.
با توجه به چندجانبه بودن جبهه‌ها و سرعت وقایع، مشخص است که تمرکز نشست بر فردای بحران بود. بیشتر بحث‌ها پیرامون جلوگیری از نتایج نظامی در میدان نبرد به ضرر حقوق ثابت از جمله جلوگیری از آوارگی ساکنان نوار غزه، رد محاصره و تضعیف تشکیلات خودگردان فلسطینی در سرزمین‌هایش، از جمله غزه، و تثبیت حاکمیت کشورهای مستقل بود.
با توجه به تعدد رويارويى‌ها و بحران‌ها، نکات متعددی در پیش‌نویس بیانیه‌ای که توسط وزرای خارجه تهیه و به رهبران ارائه شد، گنجانده شد. از جمله این نکات، توجه ویژه به نقش تشکیلات خودگردان فلسطین بود.
ولیعهد سعودی، شاهزاده محمد بن سلمان، میزبان نشست، در سخنان خود بیان کرد: «ما به صورت مشترک حرکت کردیم تا بر اهمیت مسئله فلسطین تأکید کنیم و ائتلافی بین‌المللی برای راه‌حل دو کشور به راه انداختیم»، و تاکید کرد که پادشاهی سعودی قویاً مانع از اخلال در کار نهادهای بشردوستانه در غزه خواهد شد. در زمانی که اسرائیل درصدد آوارگی فلسطینیان و خلاصی از تعهدات بین‌المللی خود نسبت به آنهاست، ولیعهد درخواست کرد که «فلسطین به عضویت کامل در سازمان ملل دست یابد.»
این بیانیه نشست نیز بر این موضوع تاکید داشت که «تشکیلات خودگردان فلسطین به صورت مؤثر مسئولیت کامل بر سرزمین‌های اشغالی فلسطین، از جمله نوار غزه، را به عهده گیرد و آن را با کرانه باختری از جمله شهر قدس متحد سازد و از تلاش‌های اقتصادی و برنامه‌های کمک‌های انسانی و بازسازی نوار غزه حمایت کرده و بر اهمیت حمایت مداوم از بودجه دولت فلسطین تاکید کند.»
بیانیه همچنین به اقدام اسرائیل در ممانعت از «شبکه ایمنی» مالی حمله کرده و تهدید به رجوع به جامعه بین‌المللی برای وادار کردن اسرائیل به آزادسازی درآمدهای مالیاتی فلسطینی‌ها کرد که در حال حاضر توقیف شده است.
یکی دیگر از جنبه‌های مهم بحران، پیامدهای انسانی این جنگ است که مصیبت‌های گسترده‌ای به بار آورده، بزرگ‌تر از آنچه پیش از این منطقه تجربه کرده بود. اسرائیل تقریباً تمامی شهرهای نوار غزه را تخریب کرده و جنوب لبنان خالی از سکنه شده و آوارگی و مهاجرت میلیونی موج جدیدی از پناهندگان را پدید آورده است.
در رابطه با لبنان، شرکت‌کنندگان بر حاکمیت کامل لبنان تأکید کردند تا از تکرار فاجعه جلوگیری کرده و از دولت این کشور حمایت کنند. این نشست همچنین از درخواست هیئت لبنانی به ریاست نجیب میقاتی برای احترام به نهادهای قانونی لبنان و حق این کشور در اعمال حاکمیت و بسط حاکمیت دولت لبنان بر تمامی اراضی آن حمایت کرد.
با صراحت از «حمایت از نیروهای مسلح لبنان به عنوان ضامن وحدت و ثبات این کشور» حمایت کرده و از لبنانی‌ها خواستند که در انتخاب سریع رئیس‌جمهوری تسریع کنند.
از نظر زمانی، این نشست اتفاقی نبود و پیش از آغاز ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در ایالات متحده برگزار شد تا این گروه بزرگ از کشورها مواضعی هماهنگ و یکپارچه در قبال بحران اعلام کنند. اختلافات برخی کشورهای عربی و اسلامی مانع از ظهور نشستی متحد و یکپارچه در برابر جهان نشد.