عبدالرحمان الراشد
روزنامه‌نگار و روشنفکر سعودی، سردبیر سابق روزنامه «الشرق الاوسط» و مدیر سابق شبکه العربیه
TT

​دولت‌ها میان چهره خود و سلامت شهروندان

ویروس هولناک کورونا (کووید-19) پرده از یک بحران سیاسی برداشت که خطرش از خود بیماری کمتر نیست. سرپوش گذاشتن بر آمار مبتلایان و قربانیان در برخی کشورها به حد دستکاری ارقام و برنامه ثبت مبتلایان و فیلترسازی اطلاعات رسیده از بیمارستان‌ها رسید. همه این تقلاها برای حفظ چهره درخشان خود در داخل و خارج آن کشورها صورت می‌گرفت. فاجعه در کشورهایی بزرگ‌تر بود که به همین سرپوش گذاشتن نیز بسنده نکردند و دست به اقداماتی نزدند که مبادا چهره‌شان مخدوش شود. آنها تلاش کردند بیانیه‌هایی برای اطمینان بخشی و تکذیب و تمسخر صادر کنند و  در دستگاه تبلیغانی خود مدعی شدند توطئه‌ای درباره آنها تدارک دیده شده است. خطراین رفتارها به مردم آن کشورها خواه شهروند باشند یا مقیم محدود نشد، بلکه از آنها به کشورهای دیگر رسید به خصوص کشورهایی که دارای تراکم بالای جمعیت در جهان هستند و با جهان ارتباط دارند.
در زمانی که جهان دعوت به همکاری می‌کرد چون تنها راه جلوگیری از گسترش فاجعه و تهدید بیشتر بشریت است، امریکایی‌ها و چینی‌ها به سمت جنگ تبلیغاتی بزرگی علیه یک‌دیگر کشیده می‌شدند. رسانه‌های اجتماعی باید اخباری از دست‌آوردها و موفقیت‌های پزشکی اغراق آمیز از چین می‌دادند و در مقابل آنها حمله تخریبی متعمدانه از سوی ایالات متحده صورت می‌گرفت با اینکه رئیس جمهوری امریکا دونالد ترامپ می‌گوید او با همتای چینی خود تماس تلفنی داشته و برهمکاری توافق کرده‌اند. همکاری پس از برگزاری نشست گروه بیست صورت گرفت که درآن هر دو رهبر امریکا و چین سخن گفتند و همین چارچوب بزرگ کار گروهی بین‌المللی شد. نشست به ریاست ملک سلمان بن عبدالعزیز به درخواست سعودی و به عنوان فوق‌العاده و هفت ماه پیش از زمان مقرر تشکیل شد. همکاری بین‌المللی ضروری است چون وبا نه چینی است و نه توطئه‌ای غربی، بلکه ویروسی است که سلامت بشر را در همه جا تهدید می‌کند.
اکنون بسیاری از کشورها پس از اینکه دریافتند دروغگویی و پنهان کاری چه هزینه گزافی دارد در اعلام آمار مربوط به ویروس تجدید نظرکردند و به بسیاری از کشورها پیوستند که به اهمیت گرفتن تصمیم‌های قطعی از جمله بستن مرزها و دیگر راه‌ها تن دادند. زیربار این کار نمی‌رفتند چون می‌ترسیدند مبادا در چشم جهانیان، محصور و ناتوان از مدیریت بحران دیده شوند. نتیجه آن گونه که لمس می‌کنیم، ویروس بیشتر در کشورهایی شیوع یافت که علاقه کمتری به اقدام داشتند و البته این به معنای آن نیست که بقیه ازآن در امان‌اند. ایران بعد از دو ماه دادن اطلاعات غلط و تکبرو نخوت و مخالفت با متوقف ساختن فعالیت‌ها، اکنون تلاش می‌کند در تصمیمات و گفتمان خود تجدید نظرکند. امریکایی‌ها به سرعت نیروهای‌شان را از برخی پایگاه‌ها و نقاط داغ بیرون کشیدند و دیپلمات‌های خود از عراق را خارج ساختند تا خطر ابتلا را کاهش دهند.
ریاست جمهوری امریکا در ابتدا وبا را دست‌کم گرفت و پس ازآن دریافت که خطری حقیقی برای آنها دارد و دست به کار شدند تا بر اوضاع مسلط شوند. اوضاع از جهت تصمیم گیری برای ایالات متحده به دلیل محدودیت‌های قدرت دولت فدرال پیچیده و دشواراست. با این حال در یکی از موارد اندک دو حزب سیاسی رقیب دموکرات و جمهوری توافق کردند اختلافات خود را کنار بگذارند و زیر سقف کنگره با هم تلاش کنند و مجموعه تصمیم‌هایی برای نجات وضعیت اقتصادی و بهداشتی کشور گرفتند. دیگر تکبر و رقابت تنگ به کار نمی‌آید.
دولت‌هایی که شجاعت اعلام آمار دقیق و گرفتن تصمیمات دشوار را ندارند، هزینه‌ای سنگین‌تر از بقیه کشورها خواهند پرداخت به خصوص که ما عمق فاجعه را نمی‌دانیم و نمی‌دانیم چقدر عمر خواهد کرد با این احتمال که ویروس به شکل موج‌های پیاپی برمی‌گردد. راستگویی فضیلت نیست بلکه ضرورت است چون سازمان جهانی بهداشت و تفاهمات بین‌المللی اندک کمک‌های موجود از تجهیزات پزشکی و درمانی را به کشورهایی می‌دهند که اعلام کنند از دیگران بیشتر آسیب دیده‌اند. این برخی را ناچار ساخت شفاف باشند و حفاظت از شهروندان خود را مهم‌تر از حفظ چهره خود ببینند.