عبدالرحمان الراشد
روزنامه‌نگار و روشنفکر سعودی، سردبیر سابق روزنامه «الشرق الاوسط» و مدیر سابق شبکه العربیه
TT

خوش‌خبرهای کشف واکسن

آمار مبتلایان که به طور رسمی اعلام شده به پنج میلیون نفر رسید، خوش‌خبرهایی از نتایج مثبت واکسن در دست تهیه می‌رسد، آیا موفق می‌شود و به بدترین کابوس که چهارماه ادامه یافت پایان می‌بخشد؟ حالت نگرانی و ناامیدی چنان است که تنها خبری اولیه از واکسن، بازارهای جهانی را به سمت جنب و جوش سریع کشاند. نه می‌خواهیم امید بمیرد و نه به سرابی دل‌خوش کنیم. تا دانش کارش را به سرانجام برساند چند ماه انتظار پیش رو داریم.
سبک زندگی بشر در دوره انتظار تحقق معجزه پزشکی چیست؟
اگر چند ماهی باشد، جهان توان آن را دارد که ادامه دهد و تاب خسارت‌ها را بیاورد، اما اگر شکست بخورد کشور‌ها ناچارند تصمیم قاطع خود را بگیرند، قرنطینه یا گشایش، کار از راه دور باشد یا درمحیط، همچنین مقررات بهداشت جهانی برای فاصله‌گذاری، ماسک گذاشتن وضدعفونی کردن، آیا با قدرت قانون اجباری می‌شوند یا اینکه دیگرتوجیه علمی نخواهند داشت؟
البته نمی‌توان گفت قرنطینه از نظربهداشتی بی فایده است، چون همه داده‌ها نشان می‌دهند پیشروی مصیبت بزرگ را کند می‌کند، اما می‌توان گفت که ادامه قرنطینه تا پایان موجب ویرانی کشورها، فروپاشی هولناک اقتصادها و فجایع بشری می‌شود که دست‌کمی از درد و بلایی که ویروس برسر قربانیانش می‌آورد، ندارند. می‌دانیم گشایش در سایه ناتوانی دانش از ارائه راه حل‌های پزشکی برای بشریت خطرناک است، اما گزینه‌‌ای است که بدی کمتری دارد.
علیرغم کوه اطلاعات درباره ویروس، بیماری، بیماران و درمان‌ها که در اختیار دانشمندان قرار دارد، جهان هنوز عاجز از احاطه کامل برحقایق مهم است، حتی صحبت از ایمنی گله‌ای نیز پراز اغراق است. یکی از گزارش‌های علمی می‌گوید، آنچه درباره کسب ایمنی جمعی یا ایمنی گله‌ای گفته می‌شود، صرفا یک تئوری است که نیاز به پاسخ‌های مهم و قاطع دارد و آزمایش آن روی بشر خطرناک است. اگر بنا را براین بگذاریم که افرادی مبتلا درمقابل ویروس ایمن می‌شوند، هیچ نظری درباره اینکه تا چه زمانی ایمن باقی می‌مانند نداریم. ایمنی دربرابربرخی ویروس‌های تاج‌دار همچنین آنفلانزای معمولی کمتر از یک سال است. درنتیجه جهان به طور پیوسته در معرض تهدید ویروس قراردارد. این گزارش درباره مدت زمانی که ویروس به آن نیاز دارد تا به همه «گله» برسد و آنها را مبتلا کند، تشکیک می‌کند؛ چند ماه یا چند سال؟
مسئله دیگر میزان ضررهای انسانی است؛ آنچه برای دست اندرکاران بهداشت مشخص است اینکه بخشی از کسانی که وضعیت دشواری داشتند، به شرایط بهداشتی سختی می‌رسند.
مشکل حقیقی که مقامات بهداشتی همه کشورها می‌دانند توان آنها یا در حقیقت ناتوانی آنها از تعامل با مخاطرات گشایش کامل است. دانشمندان هشدار می‌دهند راه برای رسیدن ویروس به بیشتر مردم هموار می‌شود و وقتی که نسبت مبتلایان به پنج درصد جمعیت برسد، این به معنای یک و نیم میلیون مبتلا در یک کشور با سی میلیون جمعیت است و این به معنای محال بودن تعامل با شمار هولناک مبتلایان توسط کاردهای پزشکی است. ویروس یک یا ده درصد از جمعیت را مبتلا می‌کند؟ رقم درنظرگرفته شده، سه خانواده برای جمعیت هزارنفری است، با پنج مبتلا درصد نفرچگونه تعامل خواهد شد حتی اگر این تعداد به تدریج مبتلا بشوند؟
اینها انگیزه‌های حقیقی پشت تردید در برداشتن قرنطینه برای بسیاری از کشورهاست و حتی آنهایی که سیاست گشایش را درپیش گرفتند، مجموعه شرایطی را برای تضمین فاصله گذاری اجتماعی الزام کردند. جوامع این کشورها از چنان آگاهی بهداشتی برخوردارند که برای کاستن از مخاطرات کافی است. امیدواریم واکسن پیش از مجبور شدن کشورها به انتخاب بین مرگ دست‌جمعی و فروپاشی اقتصادی برسد.