عبدالرحمان الراشد
روزنامه‌نگار و روشنفکر سعودی، سردبیر سابق روزنامه «الشرق الاوسط» و مدیر سابق شبکه العربیه
TT

اردوغان، شخصیت حیرت‌انگیز

رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه به دلیل ورودش به مشکلات منطقه و جنگ‌هایش به بخشی از صحنه سیاسی جهان عرب تبدیل شد. درهمین حال بسیاری از عرب‌ها به دور از تبلیغاتی که متحدانش در گروه‌های اسلام‌گرای تندرو که به ترکیه منتقل شدند و در سایه حمایت او زندگی می‌کنند زیباسازی کردند، او را آزمودند و شخصیت حقیقی‌اش را شناختند.
پیش از این ریاض و ابوظبی و قاهره و کویت و تونس به او احترام می‌گذاشتند و امروز بسیاری از پایتخت‌ها درشان را به رویش بسته‌اند و نامش قرینه مشکلات منطقه شد. با اینکه ترکیه تحت مدیریتش امروز وضعیت اقتصادی اسفناکی را تجربه می‌کند او همچنان تبلیغات بسیاری را صرف خود و قهرمانی‌هایش می‌کند و هزینه ساخت فیلم‌های رهبرانی را می‌پردازد که چهره او درآنها متجلی می‌شود، مانند «ارطغرل» و فیلم «امپراطوری عثمانی».
اجازه بدهید درباره اردوغان سیاسی سخن بگوییم که از سال 2003 یعنی 17سال برترکیه حکومت می‌کند و در این مدت دست به تغییرات نسنجیده درقانون اساسی زد تا بتواند درقدرت بماند. به نظرمن هرکاری بتواند خواهد کرد تا طی ده سال آینده از قدرت خارج نشود چون او می‌داند با خطر محاسبه برای سوء استفاده از قدرت و فساد روبه روبه رو خواهد بود اگر از دربیرون برود. به همین دلیل برای پیروزی در انتخابات 2023 و پنج سال دیگر ماندن درقدرت تلاش می‌کند. درآن زمان پا به 74 سالگی گذاشته و هرکاری برای ماندن یا به ارث رساندن قدرت به هرکسی که بخواهد انجام می‌دهد به گونه‌ای که از قصر بیرون نمی‌رود مگر برای قبر چون مخالفان او درکمین او نشسته‌اند و منتظر آن لحظه‌اند.
اردوغان نظامی تأسیس نکرد بلکه او مانند صدام و قذافی قدرت برشخصیت قدرتمندش می‌چرخد و با خروج او همه چارچوب‌ها و سیاست‌هایی که پایه گذاشت فرومی‌ریزند. برعکس خامنه‌ای که یک نظام ایدئولوژیک وجود دارد که جدای از رهبر یا رئیس جمهوری حکومت می‌کند.
اردوغان با همه دچار اختلاف شد از جمله با رفقای حزبی و ستون‌های حکومتش و اکثر آنها علیه او برخاستند و برایش خط و نشان می‌کشند و به همین دلیل اغلب افرادی که پیرامون او را گرفته‌اند از نزدیکان یا کارمندانش هستند. همه کسانی را که طی دو دهه برشانه‌هایشان ایستاد حذف کرد و برجسته‌ترین آنها فتح الله گولن است که او را در جولای 2016متهم به توطئه چینی برای کودتا کرد و همه حوادث خلاف آن را ثابت می‌کنند. دلیل دشمنی میان این دو فرد این است که دوستش که رهبری مذهبی است با او دچار اختلاف شد و دربسیاری مسائل از او انتقاد می‌کند و سخن از فساد افراد خانواده او می‌زد از جمله در فروش طلا به ایران و دیگر مسائل. کودتا اگر واقعا وجود داشت به دستگاه نظامی برمی‌گشت که آن هم علیه او شده است. او طی دوسال 150 هزار نفر ازقضات و استادان دانشگاه و افسران ارتش و پلیس و اصحاب رسانه را بازداشت و زندانی کرد. بیش از دویست رسانه را تعطیل کرد و «توئیتر»، «واتساپ»، «فیسبوک» و غیره را درزمان ثبت رسوایی خانواده‌اش در ماجرای فروش طلا درسال2014 پس از سازماندهی دستگاه امنیتی جدید فیلتر کرد و فیلترینگ چند سال ادامه یافت.
وقتی که اردوغان از صحنه سیاسی کنار برود جایگزین مشابه او وجود ندارد. به همین دلیل من با کسانی که او را به تلاش برای احیای خلافت عثمانی متهم می‌کنند مخالفم چون او کوچک‎تر ازآن است و حکومت عثمانی برای همیشه از صفحه روزگار حذف شده است.
کسی در ترکیه وجود ندارد که بتواند از میراثش محافظت کند جز اینکه او میان جوانان آن کشور به دلیل خط سیر متکبرانه‌اش محبوبیت دارد.
مقاله آینده‌ام را به سخن گفتن درباره طرح منطقه‌ایش اختصاص می‌دهم آن طور که می‌بینم.