سال 2007 مؤسسه المدی که درآن دوره سخت برای فرهیختگان عراق وزارت فرهنگی حقیقی بود، دراربیل جشنواره‌ای برپا کرد و اولین همایش آنها را شکل داد به طوری که ده‌ها نویسنده، شاعر، تئاتری و تجسمی‌کار از داخل و خارج کشور درکنار فرهیختگانی از جهان عرب درآن شرکت کردند. چند روز پیش از پایان جشنواره فخری کریم مدیر مؤسسه ما را برای دیدار با جلال طالبانی رئیس جمهوری وقت عراق دعوت کرد.
درآن دیدار از رئیس جمهوری یک خواسته یا بگویید خواهش داشتیم چون ما مانند همه می‌دانستیم تحقیق هرچیزی درنظامی که ازهمان تشکیل کاریکاتوری‌اش به دست بریمر بر موازنه‌های فرقه‌ای و حزبی استوار بود که خود عامل وجود و ادامه آنند، محال بود. خواسته سنگین‌مان را از زبان یوسف العانی فقید، چهره ماندگار تئاتر و سینما گفتیم. او یکی از ستون‌های فرهنگ عراق بود که درطول تاریخش به گشادگی و پایبندی و نقش روشنگرانه‌اش معروف بود. فرهیختگان عراقی هزینه سنگینی برای حفظ این ارزش‌ها پرداختند؛ زندان کشیدند و سرکوب شدند و تبعید... و از دهه چهل قرن پیش تاکنون قربانی می‌دهند.
یوسف العانی دست بالا برد تا اجازه سخن بگیرد:
-جناب رئیس جمهوری کاکه جلال... ما فرهیختگان عراقی که اینجا جمع شده‌ایم و همچنین به نمایندگی از کسانی که نیستند یک خواهش از شما داریم: وزارت فرهنگ را از سهم‌خواهی استثناء کنید!
البته اتفاقی نیفتاد. آن خواهش درهمان سالن مرد. ازدست طالبانی و دیگران کاری ساخته نبود.
از سال 2003 سهم‌خواهی کینه‌جویانه، حکومت و سراسر کشور را تقسیم کرد. در حقیقت واژه سهم‌خواهی صفتی تخفیف دهنده است. واقعیت اینکه برنامه تقسیم بزرگی است که نه دراتاق‌های تاریک بلکه در روز روشن و پیش چشم همگان درقالب معامله‌هایی که درتاریخ معاصر ما کم نظیرند برآن توافق شده است.
درضمن همین برنامه تقسیم کردن، وزارت فرهنگ مرغی بود که تخم نمی‌گذاشت... یک غنیمت معنوی نه چندان دندان‌گیر که کسی به آن مباهات نمی‌کند. « با این وزارت بی خاصیت چه کنیم»، این را روزی رهبر یک حزب فرقه‌گرا گفت درحالی که برسرغنیمتی بسیار بزرگ‌تر مشغول چانه زنی بود.
اما باید کسی کرسی خالی این وزارت را پرمی‌کرد. یک بار متهم به جنایت قتل و یک بار وزیردفاعی اداره‌اش کرد، پس از اینکه مأموریت «دفاع از وطن» را به پایان برد. آخرین مسخره بازی‌ها اینکه عادل عبدالمهدی و درقالب «دست‌آوردهای بزرگ» یکی از اعضای «عصائب الحق» را نامزد کرد.
دریک سخن اگر اولین وزیر فرهنگ پس از سال 2003 را استثنا کنیم - مفید الجزایری و شاید یکی دو وزیر درطول مدت 17سال- با اینکه براساس سهم‌خواهی برگزیده شدند- برای ما روشن می‌شود در راستای توهین به همه کشور که شاهد یکی از بزرگ‌ترین برنامه‌های فساد تاریخ درسراسر جهان و ویرانی عمومی به وسیله عقلانیتی که درک نمی‌کند فرهنگ همان ساخت ارزش‌ها و آگاهی و ارتقای انسان است و نه صدا خفه کن و ربودن و کشتن به خاطر هویت، چقدر به فرهنگ عراق توهین شده است.
با این حال هنوز امید هست، چیزی در عراق براثر انقلاب اکتبر توسط جوانان به جنبش افتاده که نقطه عطف مهمی درتاریخ نوین کشور به وجود آورده و تا حد زیادی موفق به تجزیه مجموعه سیاسی شد که در ابتدا دشوار به نظر می‌رسید، دست‌کم در سطح آن.
به همین دلیل فکر می‌کنم برنامه ایجاد شکاف درآنچه شکل داده‌اند همچنان امکان پذیراست. و این را می‌توان از گفت‌وگوی روز یکشنبه «الشرق الاوسط» با وزیرفرهنگ دکترحسن ناظم که خارج از سهم‌خواهی فرقه‌ای و حزبی آمده فهمید. ما در این گفت‌وگو می‌توانیم صداقت و رنج کشیدن از واقعیتی دردناک را حس کنیم که نیاز به عمل سریع سزارین دارد. مهم‌تر ازآن اشاره او به لزوم ایجاد تغییر بنیادی است که وزرات فرهنگ در دست تهیه دارد و نگاه به آن به عنوان ستون مهم در ایجاد فضای مناسب و افکار عمومی است.
باید نگاه کنیم و ببینیم.
ما محکوم به امیدیم.
