پادشاهی با تاریخ وعده‌ای داشت تا آن را بسازد و همه جهان گواه آن باشند؛ پنج سال پیش و دقیقاً روز 25 آوریل 2016 ولیعهد با موافقت خادم حرمین شریفین «چشم انداز 2030 پادشاهی» را کلید زد؛ نقشه راه آینده ما و آینده نسل‌های آینده پس از ما. اهداف متحول شدن به جامعه‌ای پویا و برخوردار از اقتصادی شکوفا در میهنی بلندپرواز تنها مجموعه شعار یا گفتار نبودند که «چشم انداز» درخود داشت بلکه ما با اهدافی آینده‌دارهم‌وزن میهن و اندیشه رهبری حکیمانه روبه رو بودیم که اهداف به سرعت به طرح‌ها و برنامه‌هایی ترجمه شدند که از مرحله برنامه‌ریزی به اجرا رسیدند؛ امروز و تنها پنج سال پس از آغاز چشم انداز، برداشت و چیدن ثمرات در همه بخش‌های کشور را تماشا می‌کنیم از جمله در بخش مالی و اقتصادی که محور این مقاله است.
کسی که اوضاع میهن و شهروند را در این مدت دنبال کرده باشد، می‌تواند موج گسترده تغییرات پیاپی را لمس کند که حجم تلاش‌های دولتی در بخش‌های مختلف حیاتی را منعکس می‌کنند به خصوص آموزش، بهداشت، حمل و نقل، پشتیبانی لوجستیک، گردشگری، رفاه و تموانمندسازی زنان و دیگر بخش‌های مهم. و این ثابت می‌کند که اهداف بلندپروازانه از یک دیدگاه روشن و طرح‌های مطالعه شده برای اجرا آغاز می‌کند تا به نفع میهن و شهروند تمام بشود.
برنامه «چشم انداز 2030 پادشاهی» از زمان آغاز و از طریق اصلاحات ساختاری اقتصاد پادشاهی که برجسته‌ترین ابزار آن در تقویت تراز مالی و بالا بردن سطح شایستگی هزینه و پیشرفته سازی بخش‌های مالی و خصوصی سازی نمود یافت، به دنبال اقتصادی شکوفا برای حمایت از وطنی بلندپرواز در راه رسیدن به جامعه پویاست؛ با هدف مشارکت در رشد و تنوع بخشی اقتصاد از طریق تقویت مشارکت بخش خصوصی در اقتصاد از طریق: آزاد سازی دارایی‌های در تملیک حکومت در مقابل بخش خصوصی، خصوصی‌سازی خدمات محدود دولتی، روزآمد کردن بازار مالی پیشرفته و توانمندسازی مؤسسه‌های مالی برای حمایت از رشد بخش خصوصی.
شاید برخی بپرسند: آیا برخی آرزوهای بلندپروازانه «چشم انداز2030 پادشاهی» محقق شدند؟ آیا راهی را پیمودیم که بتواند آینده امیدبخش در محیطی جذاب و آینده‌دار برای سرمایه‌گذاران مهیا سازد؟ پاسخ این است که پیشرفت بزرگی در سطح بخش‌های مختلف صورت گرفته؛ خواه در نرخ رشد، سطح اشتغال، ایجاد فرصت‌های شغلی، حجم طرح‌های برنامه ریزی شده که عملاً اجرا شده وهمچنین وزن و جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی پادشاهی براساس نمودارهای بین‌المللی.
با اطمینان کامل می‌توانیم بگوییم، قطار «چشم انداز» از ایستگاه اهداف و اندیشه‌های بلندپروازانه به طرف ایستگاه نتایج و تحولات بزرگ به راه افتاده است؛ برنامه محقق ساختن توازن مالی (توازن پایدار) برای کاهش مقدار کسر بودجه در تولید ناخالص ملی از 15.8 درصد درسال2105 به 4.5 درصد درسال 2019. همچنین برنامه به دنبال تنوع‌بخشی و رشد درآمدها به طور ساختاری و مستمر و درنظر گرفتن آن به عنوان منبع اصلی و همیشگی است. درآمدهای غیرنفتی از 166میلیارد ریال سعودی درسال2015 به 369 میلیارد ریال درسال2020 رشد کرد.
اجرای برنامه به افزایش سطح برنامه‌ریزی مالی و کیفیت اجرای بودجه منجر شد و هیئت نظارت بر سازمان بودجه و طرح‌های دولتی در تحقق مازاد هزینه‌ها و بودجه‌های سرمایه‌ای و اشتغال‌زا سهیم بود که به 430 میلیارد ریال رسید.
تعداد قراردادها و گشایش‌های اعتباری روی صفحه الکترونیکی که انجام تعاملات مالی با بخش خصوصی را تسهیل کرد به حدود462 هزار و به ارزشی بالاتر از 983 میلیارد ریال رسید و تعداد دستور پرداخت‌ها روی آن پلت‌فرم به حدود یک میلیون و نهصد هزار دستور پرداخت به ارزشی بالاتر از یک تریلیون رسید. شمار بهره‌برداران از برنامه حساب شهروند برای ارائه حمایت از شهروندان در ماه دسامبر 2020 به 2.94 سرپرست خانواده و 10.33 میلیون تابع و متوسط13.27 نفر بهره‌مند رسید که بیش از 86 میلیارد ریال دریافت کردند.
اما اگر نگاهی به برجسته‌ترین دست‌آوردهای برنامه خصوصی‌سازی بیاندازیم، می‌توان گفت، برنامه به دنبال بهبود کیفیت و مطلوبیت خدمات ارائه شده به شهروندان بود؛ تا 160 فرصت در 16 بخش عرضه کند همچنانکه راه اندازی 18 طرح خصوصی سازی و مشارکتی با بخش خصوصی داخلی و بین‌المللی صورت گرفت از جمله: طرح‌های تولید آب شیرین، طرح‌ها مدیریت فاضلاب‌ها، طرح‌های پیشرفته سازی ایستگاه‌های انبارهای بندر اسلامی جده و بندر ملک عبدالعزیر در الدمام، ایستگاه دوم توشه در فرودگاه ملک خالد در ریاض و طرح ساختمان‌های 60 مدرسه در منطقه مکه مکرمه(مکه و جده) علاوه بر طرح‌های فروش سهام مانند تخصیص سرمایه مؤسسه عام غلات از طریق فروش کامل سهم‌های شرکت‌های کارخانجات شماره یک، دو، سه و چهار آرد و طرح بخش پزشکی وابسته به خطوط سعودی در شهر جده. درحالی که همچنان 21 طرح در مراحل مختلف وجود دارند از جمله طرح دربخش‌های شهرداری‌ها، مسکن، بخش بهداشت، بخش آموزش، بخش محیط زیست، آب، کشاورزی، کار، بخش ارتباطات و فرآوری اطلاعات، بخش رسانه‌ها، بخش ورزش، بخش صنعت و ثروت معدنی وجود دارد.
در میان سال 2020 و با وجود ویروس کرونا، شماری از طرح‌های خصوصی سازی در بخش‌های بهداشت، آموزش، حمل و نقل، محیط زیست، آب و زراعت با سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی در حدود 14 میلیارد ریال تکمیل شدند.
نظام جدید خصوصی سازی به دنبال تقویت مشارکت دو بخش عمومی و خصوصی، انتقال مالکیت سرمایه‌های دولتی، آزاد سازی اموال تملیکی حکومتی در برابر بخش خصوصی، خصوصی سازی محدود خدمات دولتی و توسعه مشارکت بخش خصوصی در طرح‌های زیرساختی و خدمات عمومی ارائه شده به شهروندان و افراد مقیم است. همچنین نظام خصوصی سازی به دنبال خلق محیطی است که اجازه دهد میزان و سطح خدمات ارائه شده به شهروندان و افراد مقیم بالاتر برود و انعطاف لازم را در محیط سازمانی و سرمایه‌گذاری طرح‌های خصوصی سازی در پادشاهی را به وجود بیاورد. هرچیزی که آن طرح‌ها را در میان فضای جذاب و تشویق کننده سازمانی و سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاری در کوتاه مدت و بلند مدت حمایت و تقویت می‌کند از اهداف این نظام است.
نظام بر تقویت مشارکت بخش خصوصی در اقتصاد و دادن فرصت سرمایه‌گذاری به آن از راه سازماندهی اقدامات مربوط به طرح‌های خصوصی سازی و تسهیل ارائه آن فرصت‌ها به بخش خصوصی به شکل شفاف و عادلانه و پاک اقدامات مربوط به قراردادها و بالا بردن سطح فراگیری و کیفیت خدمات و شایستگی سرمایه‌های مرتبط به طرح‌های خصوصی سازی و بهبود سطح مدیریت آن کارمی‌کند.
دقت در آمار و ارقام کافی است تا میزان تفاوت، جهش و تحول بزرگی را نشان دهد که پادشاهی طی تنها پنج سال شاهد آن بوده و بازتاب مستقیم بر بهبود سطح معیشت شهروندان داشته است.
برنامه پیشرفته سازی بخش مالی شاهد موفقیت‌های بزرگی بود که برخی ازآنها به افزایش تعداد شرکت‌های پرداخت کننده دارای مجوز در بخش تکنولوژی مالی مربوط می‌شود. همچنین افزایش میزان رواج در بازار قرضه ثانویه داخلی با داد و ستدی به ارزش بیش از70 میلیارد ریال درسال 2020 در مقایسه با 10 میلیارد ریال درسال 2019 یا به نسبت بیش از 600 درصد براساس سال.
برنامه از طریق شماری از ابتکارها برای بالا بردن میزان وام‌ها به طرح‌های کوچک و متوسط به عنوان میزانی از وام‌های بانک‌ها تا رسیدن به حدود8 درصد که از هدف‌گذاری سال 2020 فراتر رفت که 6درصد بود. همچنین ابتکار وام دادن به طور غیرمستقیم در تأمین منابع مالی طرح‌های کوچک و متوسط با مبالغی در حدود642 میلیون ریال مشارکت کرد تا به 611 طرح کوچک و متوسط خدمت کند.
ثمره این کار افزایش گشایش در بازار مالی سعودی(تداول) و پیوستنش به شاخص‌های جهانی شد؛ به طوری که «تداول» در شاخص‌های: «ام اس سی آی»، «استاندارد آن بورز داوجونز» و «فوتسی راسل». و خیلی زود به جامعه‌ای غیرنقدی و نظام پرداخت فوری تبدیل شدیم و بازار مشتقات مالی راه اندازی شد و میزان عملیات پرداخت‌های الکترونیکی به بخش شخصی(افراد) افزایش یافت؛ تا جایی که به میزان 36 درصد از کل عملیات پرداخت مجاز رسید و از هدف‌گذاری برنامه سال2020 که 28 درصد پیش‌بینی شده بود گذشت.
درسال2020 از مخیله هیچ یک از ناظران و تحلیل‌گران-حتی در بدترین سناریوها- نمی‌گذشت که جهان شاهد حالت جمود و تعطیلی و رکود بشود، اما این اتفاقی بود که با شیوع مصیبت بزرگ کرونا و خروج آن از کنترل افتاد و همه جهان تا به امروز تحت تأثیر نتایج آن قراردارد. با وجود این پادشاهی ارقام بسیار خوبی را محقق ساخت اگر آنها را با سطح کشورهای عضو گروه بیست مقایسه کنیم؛ به طوری که میزان کاهش رشد در تولید غیر نفتی داخلی به 2.3درصد رسید و این بسیار بهتر از میانگینی است که این کشورها شاهد کاهش‌ها براثر مصیبت بزرگ بودند.
در بازگشت به سفر «چشم انداز» و آنچه تاکنون در برجسته‌ترین نمودارهای اقتصادی محقق شده می‌بینیم که ما با گام‌های منظم و سنجیده به سمت تحقق هدف تنوع اقتصادی به پیش می‌رویم؛ به طوری که تولید ناخالص ملی غیرنفتی شامل59درصد از میزان تولید ناخالص ملی درسال 2020 در مقایسه با 55 درصد سال 2016 شد.
طی سال چالش‌های بزرگ2020، «چشم انداز2030 پادشاهی» نوعی انعطاف درسیاست مالی عمومی اعمال کرد که به دولت در زمان شیوع مصیبت بزرگ کرونا امکان بازنگری در اولویت‌های هزینه کردهای استراتژیک و روانه ساختن آنها به سمت بخش‌هایی داد که برای مواجهه با بحران «کرونا» و عبور از آن نیاز مبرمی داشتند. همچنین مدیریت سیاست مالی در دوره مصیبت بزرگ به تقویت نقش صندوق سرمایه‌گذاری‌های عام و صندوق توسعه ملی و دیگر صندوق‌های توسعه در تنوع بخشیدن به اصل سرمایه‌گذاری و حمایت از اقتصاد ملی و حرکت بخشیدن به چرخ رشد اقتصادی منجر شد.
در مقابل دست‌آوردهای مرکز ملی مدیریت دیون پیاپی بود؛ به طوری که در مدت پنج سال گذشته از زمان تأسیس، موفق به حمایت از بودجه عمومی پادشاهی به مبلغی در حدود 897 میلیارد ریال شد. همچنین سال 2020 شاهد افزایش حضور سرمایه‌گذاران بین‌المللی به میزان12.4 درصد بود و اولین اوراق بین‌المللی با بهره منفی در خارج از اتحادیه اروپا صادر شد که دومین آن درسال 2021 درخارج از اتحادیه اروپا صادر شد.
مسیر معقولی را طی کردیم و این روند را با گام‌های سریع‌تر به سوی آینده ادامه می‌دهیم؛ به طوری که هزینه کرد بر «برنامه چشم‌انداز» با درنظر گرفتن انضباط مالی عمومی تا میان مدت ادامه می‌یابد که این در تحقق اهداف مورد نظرش کمک می‌کند تا برطرح‌هایی اثر نگذارد که هدف‌شان ارائه خدمات اساسی به شهروندان است. همچنین هزینه کرد درطرح‌های بزرگ و برنامه تحقق «چشم انداز» ادامه می‌یابد و برنامه هزینه کردن بر مجموعه حمایتی و کمک‌های اجتماعی و بسته‌های تشویقی ادامه خواهند یافت؛ به دلیل نقش بزرگی که در بخشیدن فرصت‌های بیشتر به بخش خصوصی دارند.
راه تحولات بزرگ با مجموعه‌ای از ابرطرح‌ها ادامه می‌یابد که نیروی محرکه اصلی بخش‌های رشد رو به آینده و سرمایه‌گذاری می‌شود، از جمله انرژی تجدید پذیر و تکنولوژی، طرح‌ها و برنامه‌های گردشگری مانند گردشگری زیست محیطی در دریای سرخ و رفاهی القدیه است. بازتاب این طرح‌ها با سودی کلان برمیهن و شهروندان منعکس می‌شود؛ به طوری که شاهد جهشی بزرگ در اشتغال و تقویت تولید ناخالص ملی خواهیم بود.
جادارد با تمام افتخار به موفقیت استثنایی پادشاهی در ریاست و سازماندهی نشست سران کشورهای عضو گروه بیست درسال2020 اشاره کنم که در ریاست برنامه‌های گروه در سایه شرایط بسیار تهدید کننده مصیبت بزرگ «کووید-19» که سراسر جهان را درهم کوبید، برجستگی خود را نشان داد و این مسئله‌ای است که نقش محوری پادشاهی و نقش اقتصاد سعودی در ثبات جهان را منعکس می‌کند.
پادشاهی در دوره ریاست گروه بیست همه تلاش‌های خود را برای ساختن جهانی قوی‌تر، موزون‌تر و پایدارتر متمرکز ساخت که با تحولات اقتصادی و اجتماعی که شاهد آن است همتراز است. همچنین ابتکارهای متعددی ارائه داد که با موافقت کشورهای عضو مجموعه همراه شد که شاید برجسته‌ترین آنها آغاز ابتکار تاریخی برای استمهال پرداخت وام‌ها باشد. همچنین کار برای مهیا ساختن بیش از 11 تریلیون دلار برای محافظت از اقتصاد جهانی که همچنان تلاش بی سابقه‌ای محسوب می‌شود که در محافظت از افرادی کار خود را از دست داده‌اند سهیم شد با توجه به مناطقی فقیرتر جهان.
از خاستگاه توجه پادشاهی به انسان پیش از هرچیز و با همراهی کشورهای عضو گروه برای تصویب ابتکار تهیه واکسن «کرونا» و تأکید بر دستابی همه کشورهای هدف آن کار کرد همچنانکه 500 میلیون دلار برای فعالیت‌‍‌های تولید واکسن کمک کرد.
همچنین از دیگر نتایج استثنایی در دوره ریاست، موافقت گروه بیست با پلت‌فرم کربن دایره‌ای است که پایبندی پادشاهی در حفاظت از محیط زیست و مقابله با تغییرات اقلیمی در چارچوب توافق پاریس و معاهده‌های بین‌المللی مرتبط را تأیید می‌کند. این درکنار ابتکارعمل ریاض در اصلاح سازمان تجارت جهانی است، همین طور اعضای گروه بیست درخصوص بهبود اقتصادی به توافق رسیدند.
آنچه پادشاهی تنها در مدت پنج سال محقق ساخت، ما را به افتخار کردن فرامی‌خواند و تشویق می‌کند مسیر را بر راه توسعه ادامه دهیم؛ به برکت خدا آرزوها تازه می‌شوند و تلاش‌ها مضاعف تا خواسته‌ها و بلندپروازی‌های رهبری حکیمانه ما پاسخ یابند، تا قطار سریع السیر«چشم انداز» به سمت تحقق رؤیای سعودی برود، تا «چشم انداز» به دست فرزندان این وطن مبارک به مشیت الهی حقیقتی بشود.
