چیزی اختراع کردیم و اسمش را هم گذاشتیم «نقد ذاتی» تا آنچه دلمان خواست را به نقد بکشیم و آنچه واقعاً باید نقد کرد نادیده بگیریم. بعد خطر نقد را به این بهانه که بر روحیه امت و ملت اثرمی‌گذارد ممنوع ساختیم. و در هر دو حالت تلاش می‌کردیم اشتباه بزرگ که همان اغفال (یا ناتوانی) مهم‌ترین عامل در حیات ملت‌ها و امت‌ها را پنهان کنیم.

به دلیل همین اشتباه مهم بخش بزرگی از جهان عرب ساکن عصور گذشته ماند. اقتصادهایی ضعیف - با اوجود ثروت‌های طبیعی- و ارتش‌هایی سرگرم مسائل داخلی و محافظت از نظام‌ها و بسته بودن به روی ابزار مدرنیته به بهانه‌های واهی یا دروغ‌ محافظت از میراث؛ یعنی زندگی در قرن بیست و یکم با منظومه قرن یازدهم. وقتی که ایتالیایی‌ها لیبی را استعمار کردند، گفتند آمده‌اند تا صحرا را «سرسبز کنند». وقتی اسرائیلی‌ها نقب را اشغال کردند گفتند آمده‌اند تا آن را احیا کنند. و تاکنون ما از مشکل کمبود آب و برق رنج می‌بریم نه در صحرا بلکه در کشورهایی همچون عراق، سوریه، الجزایر و کشور آبشارها و رودهای معروف به نام لبنان، ای سبز زیبا.

نکته قابل توجه اینکه اسرائیل در عملیات مرگبار هوایی به غزه تعمد داشت، که به صورت خاص نشانه‌های پیشرفت نسبی را هدف قراردهد. یعنی برج‌های بلند و دفاتر روزنامه‌نگاران و دیگر وسایل ارتباطی با جهان. شاید ترس شماره یک اسرائیل تونل‌های جنگ در غزه باشد، اما دغدغه مهم‌تر آن این است که فلسطین ملتی است که علم را دوست دارد و در سخت‌ترین و بی رحمانه‌ترین شرایط دست از پیشرفت برنمی‌دارد. و آنها هرجا قطعه زمینی بیابند بخشی از میهن خود را برآن می‌سازند.

عرب‌ها چندین دهه را در حرف زدن درباره فلسطین و آوازخوانی برای آن هدر دادند. و اسرائیل خود به سمت ساختن اقتصادی قوی، کارخانجات سلاح و شرکت در مسابقه انقلاب دیجیتال رفت سرگرم مدیریت برنامه اثرگذاری شدید بر مهم‌ترین پایتخت‌های جهان یعنی واشنگتن و مسکو شد. اگر در گذشته چنین هجومی به غزه صورت می‌گرفت، کشور روسیه را به تکاپو وامی‌داشت اکنون واکنش کرملین کمی قوی‌تر از واکنش ایتالیا یا نروژ شد.

رویارویی بزرگ با اسرائیل در ایجاد جهان عرب پیشرفته است که متوجه شود، ما اکنون درسال 2021 قرارداریم. و اینکه اسرائیل بخشی از آن است درحالی که ما هنوز با دیده شک و عدم هضم به طرح‌های آینده‌ای همچون «چشم‌انداز2030» نگاه می‌کنیم. یا حملات بی‌مایه‌‎ای به مصر می‌کنیم چون کانال سوئزی دیگری ایجاد کرد تا اینکه اولی تعطیل شد درحالی که در مدخل آن 350 کشتی در انتظار عبور ایستاده‌اند با هزینه روزانه 10 میلیارد دلار.