صفرکردن اختلافات از زمان توافق العلا

335 روز پیش ولیعهد سعودی شاهزاده محمد بن سلمان پنج کشور عرب دیگر خلیج را به جلسه‌ای در شهر العلا دعوت کرد و طرح آشتی جمعی خود را به آنها ارائه داد. بعد هم «توافق العلا» با حضور نمایندگانی از دولت‌های مصر، ایالات متحده، اتحادیه کشورهای عرب و سازمان همکاری‌های اسلامی به امضا رسید. در آن زمان بسیاری از افراد خوش‌بین گفتند، باید منتظر بمانیم، شش ماهی وقت داریم تا توافق را محک بزنیم اگر امکان پذیر باشد چرا که اختلاف‌ها متعدد و پیچیده، فردی و گروهی‌اند و آشتی جز با دادن امتیازهای دشوار امکان پذیر نیست.
و یک سال پس از آن توافق در العلا، اکنون می‌توان گفت پایدار ماند و آشتی‌ها به کندی روبه پیش رفتند و در باره بیشتر موارد اختلاف برانگیز سیاسی تا قانونی توافق شد. همچنین باید گفت همه کشور‌ها امتیازهایی دادند. با این آشتی‌ها، توافق‌های شگفت‌انگیز و جنجالی صورت گرفت که برجسته‌ترین آنها بین مصر و ترکیه بود که پس از جلسات مفصل متعدد صورت گرفت.
دیروز شاهزاده بن سلمان سفر خود به پنج پایتخت خلیجی را آغاز کرد. سفرش آنچه را که روز پنجم ژانویه گذشته در العلا آغاز کرد تقویت می‌کند. پیش از سفرش اخباری درباره گشایش‌های بیشتر به عنوان نتایج تکمیل کننده «توافق» منتشر شد؛ ترکیه تمایل خود را برای توسعه بخشیدن به دایره آشتی با سعودی با نظارت پادشاه قطر و سفر دو هفته پیش ولیعهد ابوظبی شیخ محمد بن زاید به آنکارا سپس سفر دو روز پیش مشاور امنیت ملی امارات به تهران و دیدار وی با رئیس جمهوری ایران و طی ماه‌های گذشته نشست‌هایی بین سعودی-ایرانی در پایتخت عراق برگزار شد. و سال با نتایج «توافق العلا» در « به صفررساندن اختلافات» خلیجی و تأثیرات مثبت آن بر مسائل منطقه با توافق بر کاهش دادن بسیاری از تنش‌های منطقه‌ای به پایان می‌رسد.
حقیقت اینکه افزایش سطح و تعداد تنش‌ها در منطقه از خلأ به وجود نیامد، بلکه در نتیجه مستقیم تنش‌های سال 2011 بودند که همزمان موجب فروپاشی‌ها، خلأها و بحران‌هایی شد که بزرگ‌تر از توان این کشورها برای مدیریت آنها بود و بعد هم به شکست و جنگ‌هایی در لیبی، سوریه و یمن منجرشدند. بحران‌ها همچنان ثبات عراق، سودان، تونس و لبنان را تهدید می‌کنند. به یاد داشته باشیم که همه ده سال سختی را سپری کردند که درآن مدت هر کشوری برای محافظت از مرزهای خود و متوقف ساختن برنامه گسترش آشوب به خود و نجات کشورهایی که در دل بحران یا بر لبه پرتگاه قرارداشتند به دنبال ائتلاف‌هایی بودند. اختلافات خواه خلیجی یا در دایره‌های وسیع‌تر منطقه‌ای، از پشت این تنش‌های گروهی متولد شدند.
تلاش‌های خلیجی موجب توقف اختلاف‌ها بین خودشان شد و برسر جزئیات بسیاری مصالحه صورت گرفت و از سوی همه امتیازهایی داده شد و نتایج آن گسترش یافت تا شامل ترکیه و مصر شد. نمی‌توانم بگویم شامل ایران نیز می‌شود چون اختلافات با آن کشور پیچیده‌تر و مرکب است در مسائل منطقه‌ای مانند یمن، عراق، سوریه و لبنان. کاستن از تنش با ایران و نه لزوماً آشتی با آن برای تحقق آرامش همگانی منطقه‌ای مفید خواهد بود.
و مهم‌تر اینکه این آشتی‌های متعدد در امر واقع آزموده شدند و با گذشت یازده ماه از امضای «توافق العلا» مژده موفقیت خود را می‌دهند و اینکه همه منطقه روزهای بهتری پیش رو دارد و قطار آشتی در سعودی، امارات، قطر و بحرین متوقف نمی‌شود. آشتی‌های متعدد دیواری طولانی برای جلوگیری از انتقال تنش‌های خطرناک به اطراف و قلب منطقه ما می‌سازد. جنگ‌های طرف‌ها بین ایران و آذربایجان و پیش از آن آذربایجان و ارمنستان همچنین ترکیه و یونان و اخیراً جنگ داخلی اتیوپی. با اینکه اینها جنگ‌های جدایی هستند اما همه آنها از محورهای اختلاف‌های عربی تغذیه می‌شوند و ما را تهدید می‌کنند.