صبح به خیر افغانستان

نوشتن درباره افغانستان نیازمند دقت و هوشیاری زیادی داشت و دارد چون فهم این جامعه کوهستانی کهن که انواع نظام‌های حکومتی از پادشاهی تا مارکسیستی، تورا بورا و ملاعمر که به طور پیاپی برآن حکم رانده‌اند، دشوار است. شاید اکنون فرصتی برای همه جهان مهیا شده تا افغانستان را بدون جنگ، فاجعه و درگیری‌ به خانواده جهانی ملحق سازد؛ جنگ‌هایی که کشورهای بزرگ در آنها شکست می‌خورند و کابل یک پیروزی به دست نمی‌آورد یا دست‌آوردی را به شیوه کشورهای نظم پذیر در مسیر پیشرفت محقق نمی‌سازد.
از زمان خروج اخیر ایالات متحده دو حقیقت آشکار شد: اولی اینکه نظام کابل تندروتر و افراطی‌تر نیست بلکه به نظر می‌رسد در برابر دشمنان خود معتدل‌تر است. دوم اینکه افغانستان در تنگنایی رعب‌آور و خطر گرسنگی کشنده‌ای قراردارد. و این فرصت دربرابر جامعه جهانی و در مقدمه آن امریکا و روسیه مهیا می‌شود تا هر کمک‌ ممکنی را به کابل بکنند بی آنکه به فکر دریافت مقابل استعماری یا شبه‌ناک باشند.
اینگونه افغانستان نیز درمی‌یابد، زندگی انسانی همگانی در کمین کردن در کوهستان‌ها و انزوا در برف و آموزش گلوله‌باران و بمباران نشانه‌های تمدن و شکوفایی نیویورک نیست. زندگی بهتر و پیروزی‌های بهتر مانند محو بی سوادی، ساختن مدارس متعدد، دانشگاه‌ها، کارخانه‌ها و اجازه دادن به زن‌ها برای کار و فعالیت درچارچوب سنن محافظه‌کار مانند پاکستان و یا بنگلادش است.
همه اینها به آسانی قابل دسترسی نیستند. اما تا به اینجا کابل جدید به نظر نرم‌تر و بازتر می‌رسد. تأثیر غربی یا روسی مشوق آن در این راه نیست، بلکه تندروی حاضری به نام «داعش» است. امید ربودن قدرت و برپایی الگویی را داشته و دارد که موفق نشد آن را در عراق و سوریه براین اساس که سرزمینی بکرترند، برپا کند.
اکنون فرصت برای اجتناب از محنت‌های سابق یا به وجود آمدن سومالی دیگر مهیاست. جهان خارجی امروز چیز زیادی درباره تحولات داخلی افغانستان نمی‌داند. تنها حقیقتی که می‌داند این است که نفوذ خارجی در کم‌ترین حد خود پس از سقوط کابل در آشوب بعد از ظاهرشاه رسیده است. آن زمان ثبات را از دست داد و به آن برنگشت. بازگشت آُسان نیست. اما جهان بهتر خواهد بود وقتی که کابل به گزینه بهتر از نجیب الله و ملاعمر برسد. و پیروزی بزرگ آنها در انزوای کوه‌های خشک صخره‌ای نیست بلکه در شهرهاست.