مصطفی فحص
TT

وین؛ مختصر خوشبینی ایرانی

مرحله اول هشتمین دور مذاکرات وین با خوشبینی هوشیارانه غربی و مختصر ایرانی به پایان رسید؛ مختصر خوشبینی ایرانی با تشکیک امریکایی روبه روشد که بر گرفتن امتیازهای بیشتر از ایران تلاش می‌کند که زمینه‌ای برای قراردادن نقطه‌های اساسی راه حل تشکیل می‌دهد، اگر دو طرف ایرانی و امریکایی موفق شوند با شجاعت امتیازهایی بدهند.
پیش از شروع موسم اعیاد و تعطیلات، وزیرخارجه ایران امیر عبداللهیان هدیه‌ای از خوشبینی به اعضای هیئت‌های مذاکره کننده داد که آنها را به حساب باز کردن براین می‌کشاند که مراحل بعدی دور هشتم و آخر امکان رسیدن به توافق وجود دارد. عبداللهیان تأکید کرد« مذاکرات وین در مسیرخوبی حرکت می‌کند» و افزود« اگر طرف‌های دیگر، مذاکرات را با حسن نیت ادامه دهند می‌توان در آینده نزدیک به توافق رسید».
اظهارات نرم این بار مقامات ایرانی، از عبداللهیان تا رئیس تیم مذاکره کننده علی باقر کنی، اشاره‌هایی واضح و صریح می‌دهد که ایران آمادگی دارد امتیازهایی مشروط بدهد که به موفقیت مذاکرات کمک می‌کند، اما آنها تلاش کردند توپ را در زمین امریکا بیاندازند که باز آن را به زمین ایران انداخت، وقتی سخنگوی وزارت خارجه امریکا ند پرایس هوشیارانه با اظهارات خوشبینانه ایرانی برخورد کرد و گفت هرگونه ارزیابی درباره پیشرفت در مذاکرات وین هنوز زود است.
اما پرایس میان خوشبینی ایرانی و آنچه مذاکره کننده‌ها در پایان دور هفتم به آن رسیدند پیوند زد و افزود« ما با ارزیابی این دور از گفت‌وگوها به دنبال این هستیم که ببینیم آیا شرکت کنندگان با برنامه‌ای از مسائل جدید یا راه حل‌های اولیه برای آنهایی که ارائه شد برگشته‌اند». و این را می‌توان نقطه تحول جدی در موضع امریکا دید که به دنبال راه برون رفت در مذاکرات می‌گردد که به آن وقت بیشتری بدهد تا از اعلام شکست مذاکرات اجتناب کند.
به احتمال زیاد همه طرف‌های بین‌المللی شرکت کننده در مذاکرات وین برای رسیدن به توافقی هرچند اولیه در چهار هفته اول سال جدید فشار می‌آورند که به تهران مهلت یک ماه دادند و براین پافشاری می‌کنند این مهلت غیرقابل تمدید است، ولی به دلیل تمایل ایران برای رسیدن سریع به توافق به منظور کاهش فشارهای اقتصادی با نرمش ایرانی با نگرانی تعامل می‌کنند، اما همه اینها مشروط به برگه‌های تضمینی است که هیچ یک از اطراف پاسخی روشن برای آن ندارند، حتی تیم امریکایی که به طور مستقیم به آن مربوط می‌شوند؛ با توجه به مخالفت امریکا با هر امتیازی که این دولت تقدیم می‌کند و نگرانی تهران از خروج دوباره هردولت جدید از توافق.
درعمل می‌توان خوشبینی ایران را مختصر توصیف کرد، اما در زمانی رقم خورد ایران در داخل و خارج به آن نیازدارد؛ در داخل برای کنترل افکار عمومی که از اوضاع اقتصادی و معیشتی به شدت می‌نالند و درخارج تا بتواند از باقیمانده ثبات در مناطق ناآرام تحت نفوذش محافظت کند. همچنین این خوشبینی فی‌البداهه از سوی تیم ایرانی شاید مورد نیاز طرف امریکایی باشد که خود درباره چگونگی برخورد با ایران دچار اختلاف است؛ برخی ازآنها به طرف عدم تعیین سقف‌های زمانی برای مذاکرات می‌روند.
از زمان آغاز دور هشتم مذاکرات هسته‌ای در روز دوشنبه پیش، تهران با تعیین سقف زمانی برای مذاکرات مخالفت کرد. به نظر آنها مذاکرات درحال حرکت به روش علمی است و هرگز زیر بار آنچه دستکاری وقت توصیف می‌کنند نمی‌روند و این به صادقانه بودن اظهارات غربی‌ها ضربه می‌زند که اصرار دارند بگویند وقت روبه پایان می‌رود و تهران تنها یک ماه فرصت دارد، درحالی که تهران شاید موفق شده توپ خوشبینی مختصر خود را در زمین امریکایی‌ها بیاندازد که شاید برای توجیه امتیازهایی که درآینده می‌دهد نیاز داشته باشد بر بداهه‌سرایی ایرانی حساب باز کند.
اما پرسشی که ماه آینده خود را مطرح می‌کند این است؛ آیا واشنگتن می‌تواند به خوشبینی ایرانی به صورت مثبت پاسخ دهد؟ راز برای تهران در این نهفته است که این دولت چقدر می‌تواند باقیمانده توافق پیشین را احیا کند که احیای دوباره آن برای واشنگتن دشوار است و محال است منطقه آن را بپذیرد، اما ایران که امید رسیدن به یک توافق را دارد تا تحریم‌ها را از آن بردارد، نمی‌تواند از وین با توافقی فنی برگردد که هیچ مضمون سیاسی نداشته باشد و این شبه محالی است که مذاکرات را تمدید می‌کند تا شکست‌شان اعلام نشود.