عبدالرحمان الراشد
روزنامه‌نگار و روشنفکر سعودی، سردبیر سابق روزنامه «الشرق الاوسط» و مدیر سابق شبکه العربیه
TT

گاز و اسلحه اسرائیل

دولت ترکیه ماه آینده میزبان رئیس جمهوری اسرائیل خواهد بود و در چارچوب پرونده‌های همکاری، ترکیه تلاش می‌کند او را قانع سازد خط لوله‌ گاز کشورش را به جای انتقال از دریا به یونان از راه ترکیه به اروپا منتقل کند.
پیش از این یک تحول سیاسی اقتصادی مهمی رقم خورد که همان لوله «صلح» یا خط «گاز عربی» یا «گاز مصری» بود و روزنامه «الشرق الاوسط» جزئیات زودهنگامی درباره‌اش منتشرکرد. گاز اسرائیل از سواحل عسقلان از راه مصر به اردن، سوریه و سپس لبنان منتقل می‌شود. و اکنون با ورود اسحاق هرتزوگ رئیس جمهوری کشور عبری به عنوان مهمان آنکارا درماه آینده به نظرمی‌رسد طرح در راه استانبول افتاده است.
گاز سلاح ژئوسیاسی حیاتی است که اهمیتش از گرمایش یا آشپزی کمترنیست. طی سال‌های گذشته واشنگتن با آلمان و دیگر کشورهای عضو اتحادیه اروپا برای بستن قراردادگاز با روسیه مخالفت کرد. اکنون پس از بسیج صدهزار سرباز برسرمرز اوکراین توسط رئیس جمهوری روسیه پوتین و تهدید به حمله، دست اروپایی‌ها قفل شده و نمی‌توانند مانع از نفوذ روسی بشوند و باید هزینه فاکتور آن را بپردازند به طوری که قیمت گاز برای مصرف کننده اروپایی 193درصد افزایش یافت. به همین دلیل رئیس جمهوری امریکا سلاح اصلی پوتین، خط گاز «نورد استریم» را از کار انداخت که منبع ذخایر گاز حدود دویست میلیون اروپایی یعنی نیمی از جمعیت اتحادیه اروپاست.
قطر تأمین کننده مهم این کالای حیاتی است و در میان این بحران واشنگتن درمقابل تأمین گاز اروپا به آن«جایگاه ویژه‌ای» داد. گامی مهم و درعین حال مشکل آفرین برای دوحه چون آن را در خط مقدم جنگ سرد روسیه-امریکا قرارمی‌دهد. روس‌ها صادرات گاز را مسئله‌ای استراتژیک به حساب می‌آورند.
اسرائیل نیز استفاده ژئوسیاسی از گاز را آغاز کرد. و شانس به روی آن لبخند زد و بیش از نیاز خود گاز کشف کرد و وضعیت اقتصادی‌اش را از نیاز و ناتوانی به فراونی تغییر داد و تصمیم گرفت چهل درصد گاز خود را صادرکند و آن را ضمن فعالیت‌های سیاسی خارجی گنجاند.
با وجود سخنانی که در پارلمان اردن و رسانه‌های سوریه علیه گاز اسرائیل گفته می‌شود، مردم در اردن با آن گرم می‌شوند و در سوریه با آن آشپزی می‌کنند و لبنانی‌ها با قطع برق بی‌صبرانه منتظر آنند. گزینه دیگری پیش روی خود نمی‌بینند و این مسئله‌ای طبیعی بین کشورهاست که با وجود اختلافات با هم همکاری کنند‌ تا نیاز شهروندان خود را بدون اجحاف یا زیاده‌خواهی تأمین کنند. «شرکت تولید برق غزه» گاز را از «شرکت برق اسرائیل» وارد و سوخت را از کرانه تهیه می‌کند که از اسرائیل وارد می‌کند. در زمانی که رهبران سیاسی با رسیدن به تفاهماتی مخالفت می‌کنند که می‌تواند از رنج مردم بکاهد، از بیست سال پیش میدان گازی در سواحل غزه خوابیده بدون آنکه توافقی برای حفاری و استخراجش صورت گیرد. همین داستان در لبنان هم وجود دارد.
ترکیه اما به نظر می‌رسد ازسرگیری روابط «خوب» با اسرائیل را انتخاب کرده و می‌خواهد لوله گاز اسرائیل را به سمت خود بکشد. این در راستای تمایلش برای داشتن نقش مهم نزد اروپایی‌ها و کاستن از حجم خسارت‌های سابقی است که با آنها داشت.
همچنین ترکیه تلاش می‌کند رابطه نظامی و اقتصادی خود با اسرائیل را فعال سازد چون فهمید طی سال‌های اختلاف قراردادها به سمت دشمنش یونان سرازیرشدند. همچنین کشور امارات از مجوزهای صنایع نظامی و فنی اسرائیلی استفاده بسیاری برد که پیش از این به سمت ترکیه و دیگران می‌رفت.