عبدالرحمان الراشد
روزنامه‌نگار و روشنفکر سعودی، سردبیر سابق روزنامه «الشرق الاوسط» و مدیر سابق شبکه العربیه
TT

ایران پس از خروج روسیه از سوریه

از ذهن هیچ کسی نگذشت که نظام ایران برنده نظامی بحران اوکراینی باشد که امروز روسیه را ناگزیر ساخته از سوریه خارج شود.
روسیه مطامعی در منطقه ما دارد، اما با بهبود موازنه تجاری، سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری از بندر طرطوس و ایفای نقشی مهم در خاورمیانه چندان بزرگ نیستند. این مسئله حضور نظامی‌اش در سوریه را برای حمایت از نظام دمشق موجب ایجاد توازن و ضامن ایران شد با اینکه درآنجا متحد ایرانی‌هاست. و حضور آنها مایه موافقت، استقبال و عامل سکوت منطقه‌ای حضور شبه نظامیان ایران درسوریه شد.
دیدگاه توازن خارجی در سوریه در آستانه به هم خوردن است. در هفته‌های گذشته گزارش‌هایی درباره خروج نیروهای روس و بازگشت آنها به کشورشان و شاید رفتن به اوکراین رسید که خود روسیه در آنجا درگیر جنگ است. و به احتمال زیاد شاهد افزایش خروج نیروهای روسیه باشیم تا جایی که ایرانی‌ها یکه‌تاز میدان شوند.
شاید به نظر برخی خروج نظامی روسیه مهم نباشد براین اساس که جنگ سوریه تقریباً تمام شده است و سطح درگیری داخلی درسوریه محدود شد و نظام تسلط خود بر بیشتر مناطق را بازیافت، اما بعید می‌دانم «سپاه پاسداران» از سوریه خارج شود حتی اگر جنگ کاملاً متوقف بشود درحالی که خروج روس‌ها و ادامه حضور نظامی ایران ممکن است عاملی برای بازگشت جنگ در داخل و پیرامون سوریه بشود چرا که حضور ایران در دمشق اهدافی فراتر از حفظ نظام دارد.
ادامه حضور نظامی ایران در سوریه یعنی؛ قبل از هرچیز تکمیل تسلط برعراق، چرا که سوریه گذرگاه عراق بود و ایرانی‌ها در جنگ‌شان با صدام از آن استفاده می‌کردند. و برای همین امریکایی‌ها در زمان اشغال عراق موفق نشدند زمام امور آن کشور را به دست بگیرند چون سیلی از جنگجویان عضو «القاعده»، «داعش» و نیروهای معارض عراقی از جنوب سوریه وارد می‌شدند.
ایرانی‌ها وجب به وجب از بصره تا اربیل و سلیمانیه پیشروی می‌کنند تا بر زمین و تصمیم‌گیری در عراق مسلط شوند. «سپاه پاسداران» از سوریه بر لبنان تسلط دارد به طوری که آن را به مرکزی برای مدیریت فعالیت‌های منطقه‌ای خود در یمن و فلسطین تبدیل کرده است. با خروج روس‌ها نظام ایران کمی در معرض تهدید قرارمی‌گیرد و دربرابرش اسرائیل باقی می‌ماند که حضور ایران در سوریه را یک تهدید استراتژیک برای امنیت خود می‌بیند، اما نمی‌خواهد به جنگ داخل خاک سوریه کشیده شود. به همین دلیل حضور روس‌ها تضمینی منطقه‌ای بود تا سوریه پایگاه نظامی مقدم «سپاه پاسداران» ایران نشود و حضور نظامی ایران و شبه نظامیانش با خاتمه جنگ داخلی پایان می‌یابد. و اکنون این روسیه است که خارج می‌شود هرچند هم نیروهایی به شکل نمادین باقی بمانند که در مرزها گشت می‌زنند و گاهی هم در شهرها دیده شوند. از نیروهای دیگر نیز کاسته می‌شود، اکثر نیروهای امریکایی از شرق فرات، نیروهای ترکیه و شبه نظامیانش از بخش‌های زیادی از شمال و اکنون نیروهای روسی خارج می‌شوند. در حالی که حضور نظامی ایران و شبه نظامیانش خواه عراقی، افغانستانی و «حزب الله» لبنان همین طور شبه نظامیان سوری وابسته به آن گسترش می‌یابد.