جنگ در سوریه و لیبی حدود دوازده سال ادامه داشت و با این وجود در مرزهای دو کشور محصور ماند درحالی که جنگ اوکراین و روسیه که به نظر برخی از ما ازنظر فاصله و اثرگذاری دورمی‌آمد درحقیقت برما بیش از جنگ‌های منطقه‌ای اثرمی‌گذارد. اوکراین بحرانی در ابتدای راه است و با پیچیده‌تر شدن اختلاف بین کشورهای بزرگ درگیر درآن، شاید سال‌ها طول بکشد و از نظر جغرافیایی گسترش یابد.

این جنگ قیمت هربشکه نفت را از چهل به بالاتر از صد دلار برد و صورت‌حساب گاز را سه برابر کرد و نان نیمی از جمعیت جهان را تهدید می‌کند. جنگ ازنظر سیاسی موجب بازنگری در محاسبات بین‌المللی و تغییرآنها شد؛ در تغییرموضع امریکا نسبت به ایران و ضعیف شدن احتمال رسیدن به توافق هسته‌ای و بازگشت واشنگتن به منبع بزرگ نفتی یعنی سعودی.

جنگ اوکراین موجب شد نیروهای روسی از سوریه خارج شوند که پس ازآن سوریه به یک مرزعه ایرانی تبدیل می‌شود و سیاست‌های دفاعی منطقه‌ای جدید عربی-اسرائیلی در اینجا معنا می‌یابند. بحران اوکراین نقش اسلحه شیمیایی و میکروبی را تجدید کرد و در گفت‌وگو درباره حدود و کاربردهای بمب‌های اتمی را گشود.

اینها پیامدهای جنگ دو محور غربی-روسی‌ بر خاک اوکراین‌اند و بحران رو به تصاعد دارد. با وجود فاصله، تندباد جنگ برمنطقه وزیدن گرفت. قیمت نفت را بالا برد و درآمدهای ملی برخی کشورهای منطقه را افزایش داد و قرض‌های برخی دیگر را چندبرابرساخت.

می‌ماند تأثیر بزرگ‌تر بر اروپا که میدان جنگ است که دوره بی‌سابقه‌ای را سپری می‌کند. جنگ آن را ناچار ساخت در سیاست‌های دفاعی و روابط استراتژیک خود تجدید نظرکند. صدراعظم آلمان، اولاف شولتس می‌گوید حمله روسیه برلن را به تجدید نظر در امنیت ملی‌اش واداشت و «اینکه رو به جلو برویم تا در زمینه انرژی از استعمار روسی خارج شویم» و کشورش اکنون موافق پیوستن کشورهای بالتیک به ناتو است. تا ماه فوریه سال‌جاری تغییرموضع برلن در محاسبات نبود که به نظر آن از زمان فروریختن دیوار برلن و فروپاشی نظام کمونیستی آلمان شرقی در سی سال پیش ترس از مسکو پایان یافت. 

برخلاف ایالات متحده که روسیه را حتی با غروب آفتاب نظام کمونیستی و بلندپروازی‌های توسعه‌طلبانه‌اش خطری ثابت می‌دید، آلمان با تفکر آشتی با روسیه و حساب بازکردن بر روابط اقتصادی برای تأمین امنیت اروپا تمسک بیشتری داشت. عکس گویایی از رئیس جمهوری سابق امریکا دونالد ترامپ وجود دارد که رهبران اروپایی از جمله صدراعظم سابق آلمان آنگلا مرکل دور او حلقه زده‌اند که در زمان مشورت پیرامون پیمان ناتو براو اصرار می‌کنند. امریکایی‌ها به آلمان و به طور کلی اتحادیه اروپا درباره خطرخط دوم گاز روسیه هشدار می‌دادند و اینکه اتکای به آن، آنها و اروپا و پیمان ناتو را با خطر مواجه می‌سازد.

پیش‌بینی امریکایی به حقیقت پیوست و روسیه جریان صدور گاز خود را پیش از حمله به اوکراین متوقف کرد و صادرات گاز به ابزار اساسی جنگ تبدیل شد. اروپا به طور ناخواسته با خرید گاز منابع مالی برنامه جنگ روسیه در اوکراین را تأمین می‌کند.

باید طبعیت بحران را در محاسبات خود مدنظر داشته باشیم، این جنگ بین دو قطب بین‌المللی است و هرچه می‌بینیم گویای آن است که طول می‌کشد و عمیق‌تر می‌شود. دو طرف ناتو و روس‌ها هریک اصرار دارند پاپس نگذارند و مسکو این هفته بر اصرار خود افزود و اعلام کرد، جنگ تا محقق شدن اهدافش که آنها را برای امنیت خود ضروری می‌بیند ادامه می‌یابد و این یعنی بحران چند ساله است.

دو طرف فشارهای هولناکی برکشورهای منطقه واردمی‌کنند تا موضع شفافی دربی‌طرفی خود بگیرند، مسئله‌ای که هزینه سیاسی، اقتصادی و امنیتی بالایی خواهد داشت بدون درنظر گرفتن اینکه هرکشور به کدام سمت گرایش پیدا می‌کند. این مرحله جنگ سرداست وقتی که مواضع درنظر گرفته می‌شد و کشورها به خاطر روابط خود با طرف دیگر مجازات می‌شدند.