طارق الحميد
TT

ایران؛ جوش و خروش و سردرگمی

اعتراضات در ایران وارد دهمین هفته خود می‌شوند و با به آتش کشیدن خانه بنیانگذار انقلاب آیت‌الله خمینی و تظاهرات در اکثر شهرها و روستاها از جمله «خمین» زادگاه خود خمینی و گسترش پدیده انداختن عمامه، شکل بی سابقه‌ای به خود می‌گیرد.
علیرغم همه خشونت‌هایی که رژیم انجام داده، ویژگی بارز آن سردرگمی رژیم است و این تحلیل مبتنی بر داده‌هایی است که مهمترین آنها دو چیز است؛ اولین مورد ظهور فرمانده «سپاه پاسداران» در اواخر اکتبر بود که معترضان را تهدید کرد، این آخرین روز حضورشان در خیابان‌ها خواهد بود، اما اعتراضات گسترش بیشتری یافت.
دوم، سخنرانی دو روز پیش مقام معظم رهبری در جمع «گروهی از مردم اصفهان» بود که در سه شکل مختلف از سایت رهبر و خبرگزاری‌های «فارس» و «ایرنا» منتشر شد. سخنرانی رهبر سردرگم و تدافعی به نظر می‌رسید.
خامنه‌ای می‌گوید: «عده‌ای در داخل ایران پشت تبلیغات غربی‌ها کشیده می‌شوند و می‌گویند نظام اسلامی فاقد آزادی و حاکمیت مردم است، اما همین صحبت‌ها حکایت از آزادی دارد». این گفته خود مایه طنز است. او افزود« عناصری که پشت آشوب‌ها ایستاده‌اند نتوانستند مردم را به خیابان‌ها بکشانند و اکنون به دنبال ادامه این اقدامات برای تحت فشار قراردادن مسئولین‌اند، اما این اقدامات پایان خواهد یافت.» و این دو خط یکدیگر را نقض می‌کنند!
سپس خامنه‌ای از اهمیت «امید» سخن می‌گوید، « برای همین دشمن برای کاشتن ناامیدی در بین مردم تلاش می‌کند» و اعلام می‌کند «امید و تلاش همچنان در جامعه وجود دارد». این بدان معناست که مقام معظم رهبری اذعان دارد که مردم امیدشان را از دست داده‌اند وگرنه به آن نمی‌پرداخت و اعتراف کرد که مشکلات اقتصادی «واقعی» است.
آنچه درسخنان او مهم و مهمتر است اینکه: «باید مرتکبان جنایت‌ها، قتل، تخریب یا تهدید به آتش زدن مغازه‌ها، خودروهای تجار و اشخاص و کسانی که آنها را مجبور به انجام این اعمال کرده‌اند، باید براساس گناهان‌شان و جنایاتی که مرتکب شدند مجازات شوند.»
به شکلی دیگر از خامنه‌ای نقل شده که گفته: «فریب خوردگان باید هدایت شوند، اما مجرمان باید مجازات شوند و هیچکس حق ندارد خودسرانه آنها را مجازات کند». و این برعکس خواسته‌های نمایندگان مجلس و تندروها برای مجازات تظاهرکنندگان بود.
نکته قابل توجه اینکه آنچه خامنه‌ای اکنون می‌گوید کاملاً با آنچه در تظاهرات سال ۲۰۱۹ گفته بود متفاوت است. در آن زمان « رویترز» چنین گزارش داد: « دو روز از تظاهراتی که ایران را فرا گرفت نگذشته بود که حوصله آیت‌الله علی رهبر معظم انقلاب به پایان رسید و مقامات ارشد دستگاه‌های امنیتی و دولتی را جمع کرد و به آنها دستور داد: برای پایان دادن به آن هر کاری لازم است انجام دهید». به نظر می‌رسد امروز وضعیت متفاوت است.
این بدان معنا نیست که رژیم مرتکب جنایات نشده است، بلکه به این معناست که همه جنایات رژیم نتوانست اعتراضاتی را که رئیس جمهوری فرانسه آنها را «انقلاب» می‌دانست، مختل کند. و اینکه گفته‌های رهبر و فرمانده «سپاه» نشان دهنده سردرگمی، ناتوانی و ترس از چیزی است.
کارشناسی به من می‌گوید که شاه در اواخر عمرش «از کمک گرفتن از نیروها می‌ترسید تا در حکومت پسرش دست بالا را نداشته باشند. امروز خامنه‌ای از قدرت نظامی هراس دارد و قصد دارد پسرش مجتبی را جانشین خود کند». فکر می‌کنم این مسئله در مورد ابراهیم رئیسی که آرزوی جانشینی مقام معظم رهبری را دارد نیز صدق می‌کند.
خلاصه کلام اینکه آنچه تا این لحظه در ایران می‌گذرد حاکی است، مردم در حال جوشیدنند و رژیم سردرگم است.