مصطفی فحص
TT

ایران؛ بادهای سموم

اینها بادهای تغییرات نیستند، بلکه اگر بوزند این بار آثارخود را بر ساختار و شاکله نظام می‌گذارند؛ خارج در کمین نشسته و داخل ناآرام است که بی شک نظام را به گوشه‌ای سخت خواهند کشاند و آن را به رویارویی خونین خواهند برد که از دفعات قبل خشن‌ کمتری نخواهد داشت، اما این بار علنی و رسوا خواهد بود. موج تظاهرات جدیدی در افق دیده می‌شود که هشدارها نسبت به مصیبت بزرگ «کرونا» آن را محدود نمی‌کند، اما این بار نظام به سادگی نمی‌تواند آن را پنهان کند و منزوی سازد. حالا معترضان ایرانی –به گفته سایت «صدای امریکا»-این امکان را دارند تا اخبار خود به کمک تکنولوژی ماهواره‌ای امریکایی ارسال کنند که اینترنت را در صورت قطع آن از سوی مقامات ایرانی در دسترس خواهد گذاشت. این سایت توضیح می‌دهد«تهران تظاهرکنندگان را اول مجرم توصیف می‌کند، سپس اینترنت را قطع تا اطلاعاتی وارد یا خارج نشود تا اینکه خیزش خاموش شود و تظاهرکنندگان با وحشی‌گیری دستگیر و شکنجه و کشته شوند».

درآخرین موج رویارویی‌ها که سال 2019 میان مردم و نظام روی داد، حدود 1500 ایرانی براثر خشونت نظام و سرکوب آن کشته شدند. نظام درآن زمان موفق شد با قطع شبکه اینترنت کار خود را پنهان کند و ایران را از جهان خارج جدسازد. در مدت اخیر جنبش‌های مطالبه‌گر به خصوص جنبش بازنشستگان افزایش یافته که همانند گلوله برف شده و بسیاری از تشکل‌ها ازجمله کارکنان بخش آموزش را که چندین ماه است حقوق خود را دریافت نکرده‌اند، برای حرکت به سمت مطالبه حقوق خود تشویق می‌کند. به دلیل ترس نظام از افزایش شدت تظاهرات اعتراضی و احتمال اینکه با نیروی امنیتی با آنها برخورد شود، خبر از تشکیل کمیته امنیتی برای نظارت بر اعتراض‌ها می‌رسد. وزارت کشوراعلام کرد، با مشارکت دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی این «کمیته نظارت» را تشکیل داده و مدعی شده این کمیته برای «(تضمین امنیت) در شرایط اوضاع نابسامان اقتصادی بوده که در نتیجه پیامدهای(کرونا) و تحریم‌های اعمال شده بین‌المللی است».

بی‌شک از جمله دلایل توصیه‌های شورای امنیت ملی برای تشیکل این کمیته، آمادگی قبلی برای سرکوب اعتراض‌های صنفی و کارگری است که درحال سرعت گرفتن‌اند و در دوره اخیر در استان‌های مختلف ایرانی شدت یافته‌اند که ممکن است با کاسته شدن از محدودیت‌های مربوط به مصیبت بزرگ «کرونا» شمار شرکت کنندگان درآنها افزایش یابد. مجله وابسته به «سپاه پاسداران» در گزارش محرمانه که روز 5مارس کنونی منتشر شد، هشدار داده ایران شاهد اعتراضات مردمی خواهد بود که ممکن است به سرنگونی نظام منجر شود.

این گزارش اعتراف می‌کند، اعتراض‌هایی که در ماه دسامبر 2017 و نوامبر 2019درسراسر ایران روی داد، نقطه عطف تاریخ اعتراضات خیابانی در جمهوری اسلامی بودند. در آن زمان تحول واقعی در طبیعت تظاهرات روی داد که در ابتدا مطالبه‌گرانه و معیشتی بود و خیلی سریع به سیاسی تبدیل شد. تابوهای بزرگی را شکست؛ اتفاقی که در اعتراضات پیشین حتی در دوره «جنبش سبز» روی نداده بود. در اعتراضات اخیر اغلب شعارها به طور مستقیم متوجه خود شخص رهبر ایران بود و از او نام برده شد و خواستار سرنگونی او شدند. حال آنکه در اعتراضات سابق به دادن شعارهای مبهم و کلی بسنده می‌کردند:«مرگ بر دیکتاتور». به همین دلیل جریان اصولگرای حاکم از تکرار صحنه 2019 به شکلی شدیدترو وسیع‌تر ترس بزرگی دارد.

پیش از این دستگاه‌های امنیتی ایران از همه ابزار سیاسی، اقتصادی، نظامی و امنیتی خود استفاده کردند تا جنبش‌های اعتراضی را پایان بخشند و در کاربرد خشونت کشنده برای متوقف ساختن آنها تردید به خود راه ندادند. به نظر می‌رسد طرف‌های تندروتر آمادگی دارند باز هم مانع تکرار آن بشوند و در این تردید به خود راه نمی‌دهند که هرگونه جنبش مردمی مطالبه‌گر یا اجتماعی را که ممکن است افزایش آن منجر به بالا رفتن تزلزل ثبات نظام در این مرحله انتقالی که به دو مسئله ارتباط دارد، بشود: انتخابات ریاست جمهوری و مذاکرات هسته‌ای با واشنگتن با وجود برخی مخالف‌خوانی‌ها که از دل جریان حاکم در نظام بیرون آمده‌اند و توصیه می‌کنند باید در«روند و گستره مناسب برای تحقق گفتمان‌های جدید در جامعه» از سوی مقامات ایرانی توجه کرد و اینکه مقامات حاکم «در مبارزه با فساد بسیاری جدی‌اند».

پیش از این بادهای تحول و تغییر برنظام وزیدن گرفت، اما بیشتر شبیه بادهای خماسینی بودند(بادهایی که 50 روز پس از بهار همراه با گرد و غبار می‌وزند)، اما پس از تغییر فضای سیاسی و مردمی حالا نظام در مقابل بادهای سمومی قراردارد که اغلب گرم‌تر و تندتر از خماسینی‌اند و آثار سریع خود را برطبیعت و جو و محیط می‌گذارد. این بادها به نتیجه‌گیری گزارش محرمانه «سپاه» نزدیک‌تر است که می‌گوید« اگر اعتراض‌های خیابانی گسترده شدند، ساختار نظام و سلوکش تغییر خواهند کرد و تجزیه کشور خطرناک می‌شود».