سیستانی و مراعات شهروندی ملت عراق

چهارشنبه, 13 فوریه, 2019 - 11:45

با اینکه حوزه علمیه نجف قائل به اصل جدایی دین از سیاست است و نظریه ولایت فقیه را نمی‌پذیرد، اما به روحانیت این اجازه را می‌دهد که از خاستگاه شهروندی، و نه از موضع دینی‌ مذهبی، دیدگاه‌های سیاسی خود را بیان کند.

این حقِ بیان دیدگاه سیاسی برخاسته از این است که برای حفظ منافع ملت باید نظراتی را بیان کرد یا از برخی خطرات هشدار داد. همین منش و شیوه رفتار در نزد مرجع بزرگ شیعیان جهان، سید علی سیستانی، به‌عنوان رهبر حوزه نجف و دارای بیشترین مقلدان و پیروان در سطح جهان، دیده می‌شود.

مقام مرجعیت به مرجع تقلید، (و در اینجا منظور سیدعلی سیستانی است)، جایگاه رهبری معنوی متعالی می‌دهد و او را از قیود و ثغور جغرافیایی و ملی‌گرایی-نژادی تعالی می‌بخشد.

ایشان که ماه‌های گذشته از نمایندگان مورد اعتماد خود خواسته بود که از پرداختن مستقیم به امور سیاسی در خطبه و منبر، به ویژه در شهر کربلا، پرهیز کنند، اما خود این توصیه را اینک نقض کرد و به‌طور مستقیم ملت و دولت عراق را روی سخن خود قرار داد، و از خاستگاه یک شهروند دل‌نگران منافع عام عراق و قانون اساسی آن، بیان کرد که باید یکسری اقدامات جدی برای بهبود وضع بد عراق اتخاذ کرد. سیدعلی سیستانی هنگام دیدار با خانم ژنین هینس بلاسخارت، نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل، و رئیس کاروان ارسالی به عراق، اشارات زیادی را در خصوص مسائل داخلی و خارجی صادر کرد.

ایشان بار دیگر خواستار انحصار سلاح در دست دستگاه‌های دولتی شد و از ضرورت اجرای قانون بر همه شهروندان و مقیمان، بی هیچ ملاحظاتی، سخن گفت: «باید امتلاک سلاح تنها در دست دستگاه‌های دولتی باشد، و با اعمال نقض‌کننده قانون برخورد شود؛ به‌ویژه با ترورها و ربودن‌هایی که شهروندان عراقی را هدف می‌گیرد. عاملان این کارها، هر کس با هر گرایشی و مذهب و اندیشه‌ای، باید به سزای اعمال خود برسند».

تفسیر این موضع سید سیستانی، اشاره‌ای است به ترور رمان‌نویس عراقی، علاء مشذوب، که دو هفته پیش در کربلا صورت گرفت. بدون تردید این بیانات سیستانی طبقه سیاسی عراق را شوک‌زده کرد و حکومت عراق را در برابر مسئولیت خود قرار داد، و خواستار عمل آنان برای بهبودی اوضاع عراق، در سطح دولت و خدمات، شد؛ به‌ویژه در بصره که انتظار می‌رود موج جدید از خشم ملت بر ضد دولت افروخته شود.

از سوی دیگر سیستانی از پرداختن به مسئله نیروهای آمریکایی موجود در عراق پرهیز کرد، زیرا تصمیم نهایی با ملت عراق است و از طرف دیگر خود کشور به کمک‌های بین‌المللی نیاز دارد؛ هر چند او بیان کرد که عراق نباید قرارگاهی برای تعدی به کشور یا کسی باشد.

مرجعیت نجف همانگونه که دخالت‌های بیگانگان در عراق را رد می‌کند به‌همان سان نیز نمی خواهد عراق قرارگاهی برای تعدی به کشورهای مجاور باشد. این بیانیه در این باره می‌گوید: «عراق تلاش می‌کند روابط خوب و برابری با همه کشورهای همجوار و کشورهای دوست‌دار صلح، بر پایه منافع مشترک، داشته باشد، بی‌آنکه این روابط همراه با دخالت در مسائل داخلی کشورها یا تعدی به حاکمیت آنها، باشد». نمی‌توان اشاره به اصل حاکمیت، از سوی حوزه نجف را، بدون در نظر گرفتن دخالت ایران در مسائل عراق، تفسیر کرد.

برخی از نجفی ها بیان کردند که مرجعیت از دخالت‌های ایران در مسائل عراق، به‌ستوه آمده‌است. همین به‌ستوه‌آمدن زمانی عیان شد که سیدعلی سیستانی از دیدار با وزیر خارجه ایران محمدجواد ظریف، حتی با گذشت چهار روز انتظار، سرباز زد. البته آقای سیستانی با وزیر خارجه فرانسه، در همان روزها، نیز دیدار نکرد.

پژوهشگر کانون ملی پژوهش‌های علمی فرانسه، دکتر هشام داود، در این باره می‌گوید: «اینک آقای سیستانی بار دیگر این اصول را تذکر می‌دهد درست زمانی که هیئت حکومت عادل عبدالمهدی از ایجاد و آفرینش یک اجماع نظر ملی در عراق ناتوان مانده و در برابر فشارهای زیاد داخلی و خارجی فلج شده‌است. درست در همین تحولات بیانیه آقای سیستانی تأکیدی است بر بی‌طرفی مثبت که برای پرزیدنت دونالد ترامپ و حکومت عراق، هشدار جدی است. همین بیانیه نیز موضع روشنی است بر ضد دخالت‌هایی که از کشورهای مجاور در مسائل داخلی عراق صورت می‌گیرد».

بنابراین مشاهده می‌شود که مرجعیت عراق خود را در موضعی می‌یابد که مجبور است در مسائل سیاسی و عمومی عراق، با هدف دفاع از حاکمیت و منافغ ملی این کشور، دخالت کند. مرجعیت عراق که به اصل ولایت امت بر خود اعتقاد دارد، در پی لحظه مناسب می‌گردد تا بیانات ارشادی خود را به مردم بازگوید و همگان را برای تطبیق و انقیاد به قانون اساسی و احترام به حاکمیت کشور دعوت کند.

بار دیگر مرجعیت عراق ثابت می‌کند که اگر حکومت این کشور از دفاع از منافع ملی بازماند حوزه مرجعیت با قاطعیت وارد عمل می‌شود و همین نکته احترام و جایگاه مرجعیت را بیش از پیش کرده‌است.